T.Vấn

& Bạn Hữu

Văn Học và Đời Sống

Phạm Doanh : Tản mạn ngôn ngữ(1)

clip_image002

Hình (Courtesy of www.verussolutions.biz)

(những ý nghĩ rời rạc, lẩm cẩm được ghi lại không theo thứ tự nào)

Nguồn gốc của các họ Albertson, Miller, Taylor, Petersen, MacArthur, Fernandez, O’Hara etc.

Ngày xưa ở các nước Âu Châu chỉ có dân quý tộc mới có họ (family name, surname) còn giới bình dân chỉ biết và gọi nhau bằng tên (first name) như James, Donald, Richard. Sau này để dễ dàng thống kê và kiểm soát dân số giới cầm quyền mới cho phép và yêu cầu mọi người dân phải đăng ký với tên và họ.

Vì nhiều người chưa bao giờ có họ nên khi đăng ký không biết khai họ gì, nhân viên đăng ký bèn hỏi “Vậy tên anh và tên bố anh là gì?” nếu câu trả lời là “Tôi tên James, bố tôi tên là Albert” thì nhân viên đăng ký sẽ nói “Từ nay anh lấy họ là Albertson, James Albertson”.

Đó là nguồn gốc của các họ có chữ “son” phía sau như Richardson, Addison, Johnson, Albertson etc. hàm nghĩa là con của Richard, con của Addi etc.

Ở Denmark thì chữ “sen” thay cho chữ “son” như Petersen, Rasmunsen etc.

Đối với những người không biết cha mình là ai để có họ mới thì họ xin được lấy nghề của họ làm họ như Miller, Baker, Tailor or Taylor, Shoemaker, Smith.

Ở Scotland thì gắn Mac hay Mc vào tên cha để thành họ như MacArthur, McDonald, McNamara hàm nghĩa là con của Arthur, con của Donald etc.

Ở Ireland thì gắn O’ vào tên cha thành O’Rourke, O’Reilly, O’Hara hàm nghĩa là con của Rourke, con của Reilly etc.

Bên Spain thì Fernandez, Sanchez, Rodriguez hàm nghĩa là con của Fernando, Sancho, Rodrigo etc.

Các nước có tên tận cùng bằng “..stan”

“stan” có nghĩa là đất/nước của người dân

Afghanistan: đất/nước của người dân Afghan
Kazakhstan: đất/nước của người dân Kazakh
Kurdistan: đất/nước của người dân Kurd
Pakistan: đất/nước của người dân Paki
Tajikistan: đất/nước của người dân Tajik
Turkmenistan: đất/nước của người dân Turkmen
Uzbekistan: đất/nước của người dân Uzbek

Tương tự như vậy ta có Các nước có tên tận cùng bằng “..land”

Finland, Scotland, Ireland, England: đất/nước của người Finns/Scots/Ires/Angles.

Tại sao Turkey trong tiếng Việt lại thành Thổ Nhĩ Kỳ ?

Người Tàu đọc Turkey thành 3 âm (Tǔ’ěrqí) và dùng 3 chữ 土耳其 để phiên âm:

土 Tǔ’ nghĩa là đất
耳 ěr nghĩa là tai
其 qi nghĩa là như thế

Ngày xưa người Việt chưa tiếp xúc với Tây phương nên học giả VN tham khảo sách Tàu rồi đọc theo tiếng Hán Việt như sau:

土 Tǔ’ nghĩa là đất, đọc thành Thổ
耳 ěr nghĩa là tai, đọc thành Nhĩ
其 qi nghĩa là như thế, đọc thành Kỳ

Turkey => Tǔ’ěrqí => 土耳其 => Thổ Nhĩ Kỳ

Tương tự như thế người Tàu đọc Ireland thành 3 âm (Ài’ěrlán, bỏ âm “d” ở cuối chữ) và dùng 3 chữ 爱尔兰 để phiên âm:

爱 Ài nghĩa là yêu

尔 ěr nghĩa là “you”

兰 lán nghĩa là lan (hoa lan)

học giả VN tham khảo sách Tàu rồi đọc theo tiếng Hán Việt như sau:

爱 Ài nghĩa là yêu, đọc thành Ái

尔 ěr nghĩa là “you”, đọc thành Nhĩ

兰 lán nghĩa là lan (hoa lan), đọc thành Lan

Ireland => Ài’ěrlán => 爱尔兰 => thành Ái Nhĩ Lan.

Nguồn gốc các địa danh như Mễ Tây Cơ, Ba Tây, Tây Bá Lợi Á, Tây Ban Nha

Mexico, Brasil, Siberia, España người Tàu đọc là

Mòxīgē, bāxī, xībólìyǎ, xībānyá

và du`ng các chữ

墨西哥,巴西,西伯利亞,西班牙

để phiên âm.

Ngày xưa người Việt chưa tiếp xúc với Tây phương nên học giả VN tham khảo sách Tàu rồi đọc theo tiếng Hán Việt như sau:

Mễ Tây Cơ, Ba Tây, Tây Bá Lợi Á, Tây Ban Nha

Ta để ý thấy các âm si, xi, zi được viết bằng chữ 西, mà học giả VN đọc chữ 西 theo tiếng Hán Việt thành “Tây” như 广西 Guang Si thành “Quảng Tây”, cho nên Mexico, Brazil, Siberia, España thành Mễ Tây Cơ, Ba Tây, Tây Bá Lợi Á, Tây Ban Nha.

Trường hợp Brasil có điểm khác: người Tàu không đọc được chữ r ở giữa câu và chữ l ở cuối câu nên Brasil thành Basi viết là巴西, sau đó người Việt đọc theo tiếng Hán Việt thành Ba Tây.

Nguồn gốc của tên Do Thái

Thông thường thì tên các nước, các dân tộc ngoại quốc hay được phiên âm na ná ra tiếng Việt như Ba Lê (Paris), Lỗ Ma Ni (Roumanie), Nữu Ước (New York), có khi hơi trệch ra như Tây Ban Nha (España), Thụy Điển (Sweden) nhưng từ Israel mà thành Do Thái thì đúng là xa một trời một vực.

Có hai cách giải thích nguồn gốc của tên Do Thái:

cách giải thích theo sách vở là “do thái” do tiếng hán việt (tiếng việt phiên âm) của chữ hán 猶太

chữ hán 猶太 lại là tiếng phiên âm của judaea

chữ hán phiên âm chữ gốc nên đọc cũng gần tiếng gốc

chữ hán việt (tiếng việt) phiên âm chữ hán nên đọc lên nhiều khi không còn gần tiếng gốc nữa.

Còn cách giải thích ngoài luồng là: từ khi các linh mục Tây phương vào VN giảng Ki Tô Giáo (Ki Tô từ Kristo -Christ theo tiếng Portuguese/Spanish-, người Việt lúc đó không đọc được “r” và “s” ở giữa hay cuối chữ, Kristo -> Ki Tô), họ cố gắng học tiếng Việt để giảng đạo và đại đa số giáo dân lúc bấy giờ là người ít học vì giới nho sĩ không dễ mà bỏ Khổng Phật mà theo đạo mới. Mà người dân Việt ít học không biết phát âm các từ ngoại ngữ.

Khi các linh mục giảng kinh Cựu Ước có đoạn tổ phụ Abraham của dân Israel lập thệ ước với Thiên Chúa là đời đời con cháu dân Israel sinh ra là phải cắt da quy đầu (circumcise).

http://en.wikipedia.org/wiki/Covenant_%28biblical%29

“In Genesis chapters 12–17 three covenants can be distinguished based on the differing Jahwist, Elohist and Priestly sources.[7] In Genesis 12 and 15, God grants Abraham land and descendants but does not place any stipulations (unconditional). By contrast, Genesis 17 contains the covenant of circumcision (conditional).”

http://www.biblegateway.com/passage/?search=Genesis+12-17&version=NIV

Giáo dân học tập Thánh Kinh với nhau không uốn lưỡi để phát âm Israel được (điều này thật là dễ với chúng ta nhưng vào thế kỷ 15, 16 thì khác) nên họ dựa vào tích đó mà gọi dân Israel là dân Thò Giái cho gọn.
Khi linh mục nghe được hỏi họ dịch Israel là gì thì giáo dân sợ linh mục giận vì dùng danh từ dân giả thô tục nên nói tránh đi là Giò Thái. Sau đó linh mục khi giảng vì đọc tiếng Việt lơ lớ (người Tây Phương phát âm dấu sắc đúng hơn dấu khác) nên đọc thành Gio Thái rồi cho in ra trong Thánh Kinh tiếng Việt, sau nhiều ấn bản Gio Thái trở thành Do Thái.

Hiện nay ở nhiều nơi như Đại Chủng viện Vinh Thanh vẫn gọi dân Israel là người Gio Thái

http://daichungvienvinhthanh.com/2013/01/20/mot-manh-vun-suy-tu-tu-tiec-cuoi-cana/

Người ta khổ vì:
– Tình đầu còn tiếc nuối mà tình cuối vẫn đi tìm.
– Không lấy được người mình yêu và không yêu được người mình lấy.

Nhưng khổ nhất là :
– Không lấy được những người mình yêu và không yêu được những người mình lấy.

Bạn có biết chữ “nghiêng” là chữ độc nhất có 7 mẫu tự và là chữ đơn dài nhất trong tiếng Việt?

Tại sao tiếng lóng gọi con gái là ghệ?

1)Thời Pháp thuộc lính Tây đi chơi, hay hỏi chỗ nào có gái nhưng phát âm “ai” theo tiếng Pháp thành “ê” như jamais, Je vais, cùng với giọng lơ lớ nên “con gái” thành “koon ghế”, dần dần các tay ma cô dắt mối đón Tây nhại con ghế ra con ghệ mang vào ngữ vựng tiếng lóng của giới giang hồ. Về sau lan rộng ra giới bình dân không anh chị.
2) Các tiếng lóng khác như xế, xế hộp, đổng cũng nhại âm từ tiếng chính xe, xe hơi, đồng hồ. Từ đó sinh ra lương xế, lương đổng là ăn cắp xe, ăn cắp đồng hồ.
3) Trước 75 người ta hay nói “cù lần”, “bỏ đi Tám” hay “Quê một cục”.

Vài chân lý ẩn tàng trong câu nói lái:

– Người lao động bao giờ cũng thiệt thòi so với người linh động, thí dụ như:

Người lao động chân chính còn người linh động trân tráo.

Người lao động cầu kinh còn người linh động cầu cao.

Người lao động làm lính còn người linh động làm láo.

Người lao động hay bịnh còn người linh động hay bạo.

Người lao động cầm đinh còn người linh động cầm đao.

– Tình em theo đám mây đen vì mình em theo đám Tây đen.

– Không phải ăn cơm chay là thành thiền và ăn cơm chiên là thành thày.

– Người già ngồi câu còn người giầu ngồi ca.

– Nhiều người năng làm việc thiện mà không thiên làm việc nặng.

– Ở Việt Nam người nghèo uống bia hơi, đi xe ôm còn người giàu uống bia ôm, đi xe hơi.

– Ôm nhiều thì yếu còn yêu nhiều thì ốm.

– Nhiều người khoái ăn sang mà sáng ăn khoai.

– Cái gì thẳng thì không cong còn cái gì thỏng thì không căng.

– Tình chan chứa là tình chưa chán .

– Nhiều cô gái ngây thơ ôm mộng ban đầu để rồi ôm bầu đan mộng.
– Từ đâu có chữ đầu tư?

Bạn có biết England, Great Britain và United Kingdom là 3 lãnh thổ khác nhau không?
The United Kingdom bao gồm Great Britain và Bắc Ái Nhĩ Lan. Great Britain bao gồm England, Scotland và Wales. Và khi gặp người Scots nên tránh hỏi họ “Are you English?”

Nguồn gốc của các từ xóc óc hiện thời dùng trong nước :

Ta thường nghe và đọc những từ như bức xúc, liên hệ, hoành tráng, khích dục nhưng không biết rõ nguồn gốc của chúng. Hầu hết những chữ này phát sinh do các thủ trưởng vốn it học nhưng lại sính chơi chữ, thích đặt chữ mới, rồi do lũ thủ hạ nâng bi truyền đạt đi.

“Bức xúc” do bứt rứt và xúc động họp lại nhưng kẻ chế ra hay kẻ chép lại vì đọc hay viết sai chính tả nên thành bức xúc.

“Hoành tráng” do huy hoàng tráng lệ ghép thành hoàng tráng rồi bị viết sai chính tả nên thành hoành tráng.

“liên hệ” do “liên lạc với các đơn vị quan hệ” nay được dùng thay cho chữ liên lạc.

“khích dục” dùng thay cho khiêu dâm, chỉ là một lối ghép khác của khiêu khích dâm dục.

“ngoan cố” ghép từ “ngoan ngoãn cố gắng”, nhưng sáng chế này của một Phó bộ trưởng bộ Giáo Dục cho học sinh không tồn tại lâu.

Lãnh đạo Đảng CSVN đã tiến từ Mười Anh Nông Dân đến Sang Trọng Hùng Dũng.

Mười Anh Nông Dân: Đỗ Mười, Lê Đức Anh, Nông Đức Mạnh, Sáu Dân (Võ văn Kiệt)
Sang Trọng Hùng Dũng: Trương Tấn Sang, Nguyễn Phú Trọng, Nguyễn Sinh Hùng, Nguyễn Tấn Dũng.

 

Phạm Doanh

 

 

©T.Vấn 2014

Bài Mới Nhất
Search