T.Vấn

& Bạn Hữu

Văn Học và Đời Sống

Phạm Doanh: Thoáng Một Chút Thiền -Zen Poems in Vietnamese with English

Thủy Mặc – Tranh: Mai Tâm

 

        Thoáng Một Chút Thiền

             Phạm Doanh

 

Chẳng cầu giác ngộ

Bà la mật, bà la môn
Ta chừa cửa Phật, ta chôn cửa tình
Mặc người lộng ngữ lộng kinh
Ngàn câu Pháp Cú hành trình bao xa?
Chạy vòng quanh cõi ta bà
Mười năm tập kiểu kiết già chưa xong
Chút sân si giữ trong lòng
Ngày sau giác ngộ hay không chẳng cầu.

 

 

          Zen Poems  English Translation

                   by Phạm Doanh

 

No desire for enlightenment

Pāramitā, Brāhmanya
Avoiding the temple, burying the passions
I let others blaspheme with their pseudo-knowledge of sutras
Thousand Dhammapada verses won’t take them far
In the maze of the world
Ten years practice of Yogi stance in vain
Bound by passions and resentments
Whether I would reach enlightenment one day, is irrelevạnt

 

Ngộ thừa Thích Ca

 

Thệ hằng chân nguyện Vệ đà
Niệm từ vô lượng tháp ngà chấp nê
Tịnh tâm thiền tọa cội đề
Huệ minh khiến mãng xà về che mưa
Quần ma nhảy múa ngút mùa
Bình thân diệu pháp ngộ thừa Thích Ca
Tiền thân chứng quả thiên hà
Độc tôn vong ngã ta bà độ nhân.

 

The enlightenment of Siddhartha Gaumata (Buddha)

Truly and lastingly committed in Atharvaveda
Boundless charity beyond the ivory tower
Meditation under the Bodhi tree
Lotus mind in rain, protected by a giant cobra
Demons danced around seducingly
Siddhartha reached enlightenment through his Dharma
His previous life brought proof in the Milky Way
Supreme and unique but self-abandoning for the salvation of humanity.

 

Hình & bóng

Mỗi lần ta chuyển động
Chiếc bóng cựa mình theo
Ta ôm ngàn ảo vọng
Bóng thở dài hắt hiu

Quay lưng về phía nắng
Ngỡ thoát được phận bèo
Nghiệp đời còn quá nặng
Hình và bóng cùng đeo.

 

Gestalt and shadow

Every time I move
The shadow reverberates
I embrace thousands of illusions
The shadow but sighs

Turning my back to the sun
I meant to escape the fate of poverty
Alas my karma is too heavy
For me and my shadow to carry.

 

Ma trận

Người từ ma trận vào đời
Quẩn quanh cũng chẳng thoát rời sợi dây
Phải chăng thực thể là đây
Hay ngàn ảo giác giăng đầy thần kinh
Đôi khi ngờ vực chính mình
Có hay không có, tâm linh mịt mùng
Suốt đời mong một tiếng cồng
Rền trong trí não, giải công án này.

 

 

 

The Matrix

Emerging from the Matrix
One can’t escape the umbilical cord
Is it the reality?
Or deception of the senses?
Sometimes one is doubtful of oneself
in the obscured consciousness
Do I exist or do I not ?
All my life I’ve been waiting for the gong strike
Thunderous gong strike to solve this Koan.

 

Tà Niệm

Xếp chân làm bộ như thiền
Mà nghe tà niệm còn nguyên đáy lòng
Bóng hồ ly, gió lạnh phòng
Thướt tha áo mỏng ngực trần lả lơi
Bài kinh học mãi quên lời
Vòng tay thèm một thân người mảnh mai
Hình như trời sáng bên ngoài
Nhắm hay mở mắt cũng hoài công tu.

 

Lecherous Mind

The legs folding in lotus seat I pretend to meditate
But feel lecherous in the bottom of my mind
Cold wind fills the room, as do succubi’s shadows
In gossamer robes seductively bare-breasted
Make me forget the sutra wordings
My arms yearn for the slender body
It’s probably dawn outside now
With open or closed eyes, meditation is fruitless!

 

Ta từ đâu, ta về đâu

Ta từ vô ý đất trời
Ngẫu nhiên cha mẹ, vào đời láo lơ
Năm mươi năm lẻ đến giờ
Trong từng hơi thở nghi ngờ bản thân
Cuối đời viễn mộng phù vân
Ngẫm ra mọi sự chỉ ngần ấy thôi
Bụi tro, tro bụi tái hồi.

 

Where am I from, where do I go to?

From accidental collision of heaven and earth
And my parents’ joining, I came into the world, unaware
Fifty odd years until today
In every breath I’m doubtful of myself
Now at the end of a fleeting life full of delusions
I reckon that everything comes down to
“Dust to dust, ashes to ashes”

 

Còn dư chất người

Ngồi đây đếm lại nợ nần
Có phần trả được, có phần còn đeo
Có phần bỏ lại sau đèo
Quay lưng dấu mặt chạy theo ảo huyền
Mây mù che mắt triền miên
Chút tâm tưởng để lạc miền hoang vu
Suốt đời là giấc mộng du
Tỉnh ra nhìn lại còn dư chất người .

Compassion remains

Sitting here, recollecting my life’s debts
Some were paid, some not
And some left behind the mountain pass
I turned my back, covered my face to pursue illusions
Dark clouds obfuscate my eyes
The little bit of conscience was lost in the desert
All my life has been a sleep walk
Waking up, all that remains is the compassion.

 

Cần chi

Có băn khoăn cũng thế thôi
Một lần đi lạc, một đời quanh co
Ngổn ngang trăm mối tơ vò
Ngồi đây tháo gỡ trong giờ hăm lăm
Rượu cần đã hết sủi tăm
Bụi tre già đã hết mầm lá non
Những điều ước vọng không tròn
Gom vào một chỗ, tưới cồn …

bật diêm.

No Desire

Brooding is useless
Once the way is lost, a lifetime of dissipation follows
Trying to untie hundreds of knots in the twenty-fifth hour
The wine is no longer effervescent
The old bamboo bush brings no new shoots
All unfulfilled desires put into a pyre
Drench with alcohol then … set afire.

 

Hội Ngộ và Phân Kỳ

Như hạt mưa trên chiếc lá xanh
Vỡ tan theo ngọn gió rung cành
Một chút tư duyên vừa lắng đọng
Chỉ còn vệt nước thoáng mong manh
Mây vương đầu núi chẳng dừng lâu
Nên lúc chia tay chẳng biết sầu
Trong mây đã chứa mầm ly biệt
Hội tụ rồi phân tán nơi đâu
Trong ngàn bong bóng nước mưa trôi
Có bao nhiêu chiếc hợp thành đôi
Và bao nhiêu chiếc còn đơn độc
Dù có đi chung đến cuối đời.

 

 

Encounter and Farewell

Like the raindrops on a green leaf
Dispersed by the wind.
From the short karmic encounter remains
Only a glittering trace of water
The cloud stays fleetingly at mountain top
Feels no sorrow when departing
The seeds of separation are already in the clouds
Unite here and leave for where?
Among thousand of rain bubbles
How many can merge?
How many stay lonesome?
Despite going together till the bitter end.

 

Nếu mai từ biệt cõi đời

Nếu mai từ biệt cõi đời
Chẳng cần chi cả, chỉ mồi lửa thiêu
Hành trang cũng chẳng mang nhiều
Áo quan để chứa bao điều đắng cay
Đặt tôi nằm sấp xuôi tay
Để tôi khỏi thấy những bày thú hoang
Đốt xong còn nắm tro tàn
Cho theo ngọn gió ngút ngàn chân mây .

When one day I depart

When one day I depart this world
I’d need nothing except the flame
I’d take very few with me
A casket full of bitter disappointments
Lay me face down
I’d not want to see the coyotes
Take my ashes after the burning
And disperse them to the wind.

 

Giấc mơ hóa bướm

I.
Ừ, biết trần gian đã bạc lòng
Ừ, ta về tắm ánh trăng cong
Thân hình trần tục phà hơi khói
Chiếc bóng vô thường động nước trong
Nhắm mắt chối xua ngàn ảo giác
Trầm mình gột rửa vạn tà dâm
Tỉnh lai giữa đám người di động
Hồ điệp cơn mơ chợt đứt dòng.

 

 

II.
Chập chờn bay, bướm chập chờn bay
Ngất ngưởng say, người ngất ngưởng say
Hồ điệp phiêu du đời lãng tử
Triết nhân ngờ vực giấc mơ ngày
Bồn vang trầm vọng ru hồn lạc
Đàn gẩy tình tang vỗ dáng gầy
Quên cả lời kinh, quên tụng niệm
Sóng bồi cát lở, mỏi bàn tay .

 

 

 

III.
Ánh đèn thoi thóp cạn dầu, lay
Đom đóm vu vơ chấm phá thay
Trong cổ quan tài người trá tử (*)
Trên bàn hương án khói không bay
Người: nằm mộng ngỡ thành thân ấy
Bướm: lạc hồn nghi hóa phận này? (*)
Ta: bỏ không màng công án nữa
Vang rền tiếng vỗ một bàn tay .
(*) Trang Tử giả chết và tự vấn

The butterfly’s dream – by Phạm Doanh

I.
Oh yes, escaping from an unfaithful world
I’m bathing under the crescent moon light
The worldly body disperses warm steam
The ephemeral shadow disturbs the crystal clear water
I close my eyes, repeal thousand of illusional sensations
Submerge to cleanse myself from lechery
Suddenly I woke up among moving people
My butterfly’s dream abruptly disrupted!

II.
Flapping, the butterfly is flapping its wings
Totally inebriated is the man
The butterfly flutters around with no pattern
The philosopher is doubtful of his day dream (*)
The deep sound of the drum lullabies the lost soul
The lute is soothing to the gaunt body
All sutras, all prayers forgotten
As sandy shores are eroded by the waves, so weary are my hands.

III.
The flickering light of the oil lamp is about to extinguish
The fireflies twinkling and dotting aimlessly
In the casket the man feigns his death (**)
On the altar the incenses stop vaporizing
The man dreams of transforming into a butterfly (*)
While it thinks it might be that man (*)
I cease to try to resolve the Koan
So thunderous is the one-hand clapping.
Pham Doanh

(*) Zhuang Zhou dreamt that he was a butterfly, a freely fluttering butterfly, and his feeling was that he completely content, and he did not know that he was Zhou! Suddenly he awoke then there he was, self-aware as Zhuang Zhou. He did not know whether he was Zhuang Zhou who had dreamt of being a butterfly, or was a butterfly who was dreaming of being Zhuang Zhou. There must be some distinction between Zhuang Zhou the man and a butterfly, and the existence of this distinction is what is behind the idea of the transformation of things.
(**) Zhuang Zhou feigned his death to test his wife’s fidelity, who wanted his heart to make medication for her lover, but unaware that the latter was also Zhuang Zhou himself in disguise.

Ta,
Người chưa diệt chữ tình
Mong gì ngộ giác
Giữa thinh không này .
How could I,

a captive of passions,

expect to attain enlightenment

in this life

 

 

Bên hồ con vạc kiếm mồi
Lưỡi câu không móc
người ngồi an nhiên
Công danh chẳng vướng muộn phiền

lăn tăn lội
cảnh
thiền như thơ
Nước trong, trong vắt đáy hồ
Một ngày lắng đọng, một giờ quên trôi
Nhạt dần ánh nắng sau đồi
Giật mình,
điếu thuốc trên môi
lửa tàn.

A moment of Zen

The crane looking for food at the lakeshore
Fishing line with no hook
Fisher with no worry
No concerns for wealth or glory
Swimming fish, idyllic Zen settings
The bottom of the lake well visible through the
crystal clear water
A day condensed to a fleeting hour
Sun light faded behind the hill
Suddenly awaken to the cigarette extinguished on the lips

Thoát

Hình như đời mất thăng bằng
Càng ôm kinh điển càng gần lối mê
Người ơi còn chi nữa mà chưa về ẩn dật
Còn đam mê mải miết mộng công hầu
Đã bao năm dòng nước chảy qua cầu
Và mái tóc trên đầu giờ nhuộm muối
Thành trung nhật tịch ca chung khởi (*)
Dạ bán chung thanh đáo khách thuyền (**)
Năm canh nằm trăn trở giấc không yên
Có chợp mắt lại hoang vu ngàn dị mộng
Người tháo ấn, từ quan, rời ảo vọng
Rồi khuất vào mây núi giữa miền cao
Không màng câu hỏi vì sao.

 

Escape

His life seemed to be out of balance
The more books he read the closer he was to the ignorance

What is worth hanging on to
Compared to retirement?
Why still blinded by glory and wealth
All the years the water runs under the bridge
And his hairs are now dotted white

In the fortress the drums and gongs are silent
The bell echoes to the boat at midnight
No sleep through five night watches
When he does fall asleep at all, he’s tormented by nightmares

The man returned his embossing stamp,
resigned the mandarin position, with all delusions.
Then disappeared in the clouds of the highland
Not caring for the question “Why?”.

 

Hoa viên kiến tuyết tình
Độc ẩm đáo thiên minh
Bắc phong xuy thanh trúc
Lạc diệp há hậu đình.
 

Phạm Doanh (Dịch nôm):

 

Vườn hoa ngồi ngắm tuyết tan
Một mình uống mãi cho tàn canh thâu
Gió phương Bắc thổi trên đầu
Cành tre, lá rụng phía sau mái đình.

 

 

 

Observing snow falling in the garden
Drinking alone through the night
The North wind bends the bamboos
The leaves of which cover the temple court

Haiku

Haiku về Thiền như một viên đá ném (hay không ném) xuống mặt hồ phẳng lặng. Ném là Thiền mà không ném cũng là Thiền, miễn là (không) thấy được vòng đồng tâm.

 

Hành động cầm dùi đánh vào chuông cũng có cùng ý nghĩa với việc không dùi không đánh vào chân không.

Haiku không phải là một phim bộ dài dòng mà là một tấm ảnh chụp lấy một khoảng khắc, một trừu tượng, một tư duy, nên nhiều khi vài chữ cũng đủ.

Cái hay và khó hay của Haiku là ở chỗ đó. Đọc một bài thơ Haiku hay như nghe một tiếng khánh cô đọng thật ngắn gọn nhưng ngân nga, để lại ấn tượng lâu trong tâm hồn người.

 

Haiku

Haiku on Zen is like a pebble thrown (or not thrown) on a stillwater surface of a lake. Throwing (the pebble) is Zen, but not throwing is also Zen, as long as you see (or not see)
the concentric ripples.

 

The action of striking a hammer against the bell has the samemeaning of (not) striking the vacuum with(out) the hammer.

 

Haiku is not a long motion picture but a “snap shot” of amoment, an abstraction or a thought.

 

The beauty and difficulty of Haiku lie there.
Reading a good Haiku is like hearing a succinct butresonating bell strike, leaving lasting impression in our souls.

 

Ngư ông không dụng mồi
Con Koi bạc chưa hề sứt mép
Chiều nay về cơm chay 
Fischer used no bait
The silver Koi’s lips unhurt
Vege dish tonight
Lữ khách đứng trên cầu
Nhìn nước lũ cuốn đi ảo vọng
Hỏi sao bóng không trôi 
Traveler on the bridge
Observing delusions float by
Why does his shadow stay?
Người lên núi định thiền
Nghe gọi tên vẫn còn quay lại
Khi nào mới vô danh? 
Man seeking Zen in the mountain
Still reacts when hearing his name
When is he nameless?
Người da trắng, vàng, đen
Năm ngón tay, ngón dài ngón ngắn
Tro bụi chỉ một màu. 
White, black, yellow people
The fingers of the hand are unequal
Ashes are all gray
Một ngày làm hai ca
Như cây nến đốt cả hai đầu
Giọt nến chảy thành dòng.
Working two jobs
Like burning candles at both ends
Wax drops like tear drops.
 

 

Hồi tâm, nghiệm cõi ta bà

I. Khắc khoải

Có cuộc tình lẻ loi
Có con đường tăm tối
Những tiếng giầy vang dội
Đi về một mình thôi

Có cô gái bán hương
Tiếp kẻ lạ qua đường
Lấy men say khói thuốc
Mong lấp nỗi chán chường

Có thiếu nữ mồ côi
Khóc tình quân vừa mất
Nấm mộ vẫn mùi vôi
Đời không còn chủ nhật

Có con thuyền vượt sóng
Người lái thuyền chân không
Trên vai đeo một dép
Độ người khổ qua sông .

 

 

I. Anxiety

There is the unrequited love
And the dark roads
Of the lonesome one
Where the steps echo

There is the harlot
Entertaining unknown by-passers
Getting high and drunk
To suppress despair

There is the young widow
Weeping for her gone lover
Whose tomb is still wet
Life has no more sunny days

There is a boat riding the waves
The boatman is bare-footed
Carrying a sandal over his shoulder (*)
Salvaging people’s souls
(*) Bodhidharma

 

II. Diện bích

Khoanh tay diện bích vô hình
Lạc vùng không tự ngỡ mình thoát thai
Đẩu vân chẳng vượt ra ngoài
Bàn tay diệu pháp trên đài Thích Ca
Hồi tâm, nghiệm cõi ta bà
Có không?
Không có!
Cũng là có không!

 

II. Facing the wall

Facing the invisible wall, with crossing arms
Got lost in the nameless world of re-incarnation
Riding the clouds, though unable to escape
The magical hands of Siddhārtha
On contemplating the world
Existence or non-existence blur in each other.
Resulting in non-existence.

 

III. Trong ngờ vực ta

Lạc hồn ngơ ngác mù khơi
Cánh buồm không gió về nơi không thiền
Chắn ngoài chân đạo nhất nguyên
Một vùng nhật nguyệt, một miền hoang sơ
Đêm đêm trăng tắm trong hồ
Trần truồng ta tắm trong ngờ vực ta .

 

III. In self-doubt

My lost soul is surrounded by fog
The windless sails reached the Zen-less zone
Beyond the true Tao of Oneness
Sun and moon mingled into primitive desert
Night after night the moon bathes in the lake
Nakedly I bathe in self-doubt.

IV. Tiếng thở dài nén lại

Cánh lông tơ hoàng hạc
Trận bão cuốn mù khơi
Cuốn đi niềm hoan lạc
Có đến được chân trời ?

Thân cây nằm bên suối
Lá xanh đã úa rồi
Và kiếp người ngắn ngủi
Như lá …
ngập ngừng rơi

Ta ôm đầu nín lặng
Tình cho hết đi rồi
Tiếng thở dài nén lại
Cho đến cuối cuộc chơi

Ta về trầm tích thạch
Quên lòng dạ nhỏ nhoi
Vui cùng loài ốc biển
Và quên cả con người .

 

IV. The suppressed sigh

The flamingo down
Gone with the storm
Gone is the joy
To the horizon?

The trunk at the stream
Green leaves now withering
And the short human life
Like the leaves ….
Reluctantly falling.

Holding my head silently
All my love is given away
Just the suppressed sigh
Remains in the bitter end

I returned to fossil rocks
Forget narrow minds
Seeking joy in the sea conches
Forgo the humans.

 

V. Có biết trên đời chẳng có ta ?

Có biết trên đời chẳng có ta ?
Xác thân mượn tạm đó thôi mà
Tâm linh khô cạn chờ khai phóng
Trí tuệ mịt mù phủ lối ra
Xe ngựa bạc tiền rồi cũng hết
Công danh sự nghiệp sẽ thành ma
Sao còn bám mãi vào hư vọng
Có biết ngày mai chẳng có ta ?

 

V. We are non existent

Don’t you know that we’re non-existent?
The body is only borrowed
Dried-up souls need salvaging
Obfuscated minds need freeing
Wealth is not lasting
Glory and achievement will be ghosts
Why still hanging on delusional hopes
Don’t you know that we do not exist?

 

Hoài công lăn đá ngược đồi

Hoài công lăn đá ngược đồi
Đeo trăm tràng hạt chối lời Nhiếp Ca
Hai tay mười ngón giăng ra
Phủ che mắt dại để mà mị nhau
Ta lần theo vết cỏ lau
Mặt trời đã tắt …
Mặt trời đã tắt
tìm đâu lối về .

 

Rolling a rock uphill

How senseless to roll a rock uphill
Like carrying hundred of rosaries and disregarding Mahakassapa
Spreading ten fingers of both hands
To cover fleshy eyes in self-deception
Toddling along the elephant grass covered path
Day light has faded, no road to return home
No road to return home
!

 

Hồi tâm, nghiệm cõi ta bà

– Chung khúc

Ngồi đây hát,
ngồi đây hát,
vỗ mạn thuyền
vỗ mạn thuyền
Bóng trăng hư ảo, một miền tiêu dao
Mái chèo khuấy động ánh sao
Vỡ tan,
vỡ tan rồi lại tụ vào lung linh
Sá gì một kiếp phù sinh
Đáng gì là những mối tình lãng du
Mặc thuyền trôi,
Mặc thuyền trôi,
hướng trung lưu
hướng trung lưu
Nào tâm bất định, nào ưu tư cùng
Lụy phiền một túi cho chung
Thả theo dòng nước đến vùng giác minh
Dù không câu kệ lời kinh
Huệ tâm cảm nhận thể hình vô biên
Thoát thân tục,
nhập chân thiền
Con đường là đạo tự nhiên bất cầu
Chẳng mong về đến nơi đâu …

 

Contemplating the world in self-reflection – Closing Sutra

Drumming on the boat rail and singing
Glimmering moon in nirvana like settings
The oar disturbs the reflection of twinkling stars
Destroyed but instantly recovered

Not worth hanging on to this ephemeral life
Not worth remembering the passionate loves
The boat floats to the mid-river
Unsteady mind and perturbation
and anxiousness together into a bag
let them go with the stream to the enlightened zone

Although without sutras, without prayers
The lotus heart perceives the endless being
Escaping the fleshly one to enter Zen
The true Tao is natural, not enforced
and requires no destination.

Ta, người chưa diệt chữ Tình

Bản buôn miền Thượng tìm sư
Trên đường ngửa mặt trầm tư chín lần
Bờ vai bám trắng bụi trần
Muôn ngàn tiếng gọi xa gần cõi ma
Chứng nhân chẳng có,
mình ta
Lần theo vách núi,
xuống phà,
về Kinh
Ta, người chưa diệt chữ Tình
Mong gì ngộ,
giác,
giữa thinh không này.

Captive of passions

In search of masters in highland villages
I stopped nine times, looking skyward, contemplating
My shoulders covered with white dust
Thousand demonic hails near and far
All by myself and no witnesses
I sloped off the mountain, returned by ferry to the urban area
How could I, a captive of passions, of love,
expect enlightenment under the sky.

 

 

 

Bài Mới Nhất
Search