T.Vấn

& Bạn Hữu

Văn Học và Đời Sống

Phạm Doanh: giới thiệu Louise Glück, nhà thơ Mỹ đoạt giải văn chương Nobel 2020

Tiểu sử Louise Glück – Nobel Prize for Literature 2020 –

(Dữ liệu lấy từ Wikipedia)

Thân thế

Louise Glück sinh ra tại Thành phố New York vào ngày 22 tháng 4 năm 1943. Cô là con gái lớn của hai người con gái còn sống của Daniel Glück, một doanh nhân và Beatrice Glück (nhũ danh Grosby), một phụ nữ nội trợ.

Mẹ của Glück là người gốc Do Thái gốc Nga, trong khi ông bà nội của bà, người Do Thái Hungary, di cư đến Hoa Kỳ, nơi cuối cùng họ sở hữu một cửa hàng tạp hóa ở New York. Cha của Glück là thành viên đầu tiên trong gia đình ông sinh ra ở Hoa Kỳ. Ông có tham vọng trở thành một nhà văn, nhưng lại đi làm ăn với anh rể. Cùng nhau, họ đã đạt được thành công khi phát minh ra Dao X-Acto. Mẹ của Glück đã tốt nghiệp Cao đẳng Wellesley. Ngay từ khi còn nhỏ, Glück đã được cha mẹ cho học về thần thoại Hy Lạp và những câu chuyện cổ điển như cuộc đời của Jeanne d’Arc. Bà bắt đầu làm thơ từ khi còn nhỏ.

Khi còn là một thiếu nữ, Glück phát triển chứng biếng ăn tâm thần, bệnh này trở thành thách thức xác định trong những năm cuối tuổi thiếu niên và thanh niên của bà. Trong một bài luận, cô đã miêu tả căn bệnh này là kết quả của nỗ lực khẳng định sự độc lập của mình khỏi mẹ. Ở một diễn biến khác, bà đã liên kết căn bệnh của mình với cái chết của một người chị gái, một sự kiện xảy ra trước khi Glück được sinh ra. Vào mùa thu năm cuối tại trường trung học George W. Hewlett, ở Hewlett, New York, bà bắt đầu được điều trị bằng phân tâm học. Vài tháng sau, Glück ra khỏi trường để tập trung vào việc phục hồi chức năng, mặc dù bà vẫn tốt nghiệp vào năm 1961. Về quyết định đó, Glück đã viết, “Tôi hiểu rằng một lúc nào đó tôi sẽ chết. Điều tôi biết rõ ràng hơn, trực quan hơn, là tôi không muốn chết “. Glück đã dành bảy năm tiếp theo để trị liệu, điều mà bà cho là đã giúp bà vượt qua cơn bạo bệnh và dạy bản thân cách suy nghĩ.

Do chứng bệnh của mình, Glück đã không đăng ký vào đại học với tư cách là một sinh viên toàn thời gian. Bà đã mô tả quyết định từ bỏ giáo dục đại học của mình để chuyển sang trị liệu là cần thiết: “… tình trạng cảm xúc của tôi, sự cứng nhắc cực độ của tôi trong hành vi và sự phụ thuộc điên cuồng vào nghi lễ đã khiến các hình thức giáo dục khác không thể thực hiện được”. Thay vào đó, Glück tham gia một lớp học thơ tại Sarah Lawrence College và từ năm 1963 đến 1965, bà đăng ký tham gia các hội thảo về thơ tại Trường Nghiên cứu Tổng hợp của Đại học Columbia, nơi cung cấp một chương trình cấp bằng cho sinh viên phi truyền thống. Khi ở đó, Glück học với Léonie Adams và Stanley Kunitz. Glück đã ghi nhận những giáo viên này là những người cố vấn quan trọng trong sự phát triển của mình với tư cách là một nhà thơ.

Sự nghiệp

Sau khi rời trường Columbia mà không có bằng cấp, Glück kiếm sống với công việc thư ký. Bà kết hôn với Charles Hertz, Jr., vào năm 1967. Cuộc hôn nhân kết thúc bằng ly hôn. Năm 1968, Glück xuất bản tập thơ đầu tiên Firstborn, và đã nhận được một số sự chú ý tích cực của giới phê bình. Tuy nhiên, sau đó bà đã trải qua một trường hợp tắc nghẽn trong sự nghiệp văn thơ kéo dài, bệnh này chỉ được chữa khỏi, sau năm 1971, khi bà bà đầu dạy thơ tại Đại học Goddard ở Vermont. Những bài thơ bà viết trong thời gian này được tập hợp trong cuốn sách thứ hai của bà, The House on Marshland (1975), được nhiều nhà phê bình coi là tác phẩm đột phá, báo hiệu “sự khám phá ra một giọng thơ đặc biệt” của bà.

Năm 1973, Glück sinh con trai, Noah, với người bạn đời của bà, John Dranow, một tác giả đã bắt đầu chương trình viết văn mùa hè tại Đại học Goddard. Năm 1977, bà và Dranow kết hôn. Năm 1980, Dranow và Francis Voigt, chồng của nhà thơ Ellen Bryant Voigt, đồng sáng lập Viện Ẩm thực New England như một trường cao đẳng tư nhân vì lợi nhuận. Glück và Bryant Voigt là những nhà đầu tư ban đầu vào viện này và có chân trong Ban giám đốc viện.

Năm 1980, tập thơ thứ ba của Glück, Descending Figure được xuất bản. Tập thơ này đã nhận được một số lời chỉ trích về giọng điệu và chủ đề của nó: ví dụ, nhà thơ Greg Kuzma cáo buộc Glück là “kẻ ghét trẻ em” vì bài thơ hiện đã được tuyển tập rộng rãi của bà, “Những đứa trẻ chết đuối”. Tuy nhiên, về tổng thể, nó được đón nhận nồng nhiệt. Cùng năm đó, một trận hỏa hoạn đã thiêu rụi ngôi nhà của Glück ở Vermont, dẫn đến việc bà mất hết tài sản. Sau thảm kịch đó, Glück bắt đầu viết những bài thơ mà sau này sẽ được thu thập trong tác phẩm đoạt giải của bà, The Triumph of Achilles (1985). Viết trên tờ The New York Times, tác giả và nhà phê bình Liz Rosenberg mô tả bộ sưu tập là “rõ ràng hơn, tinh khiết hơn và sắc nét hơn” so với tác phẩm trước đó của Glück. Nhà phê bình Peter Stitt, viết trên tờ The Georgia Review, tuyên bố rằng cuốn sách cho thấy Glück là “một trong những nhà thơ quan trọng của thời đại chúng ta”. Trong tuyển tập này, bài thơ “Mock Orange” được ví như một bài ca nữ quyền, đã được gọi là “tuyển tập” vì nó đã xuất hiện thường xuyên trong các tuyển tập thơ và các khóa học đại học.

Năm 1984, Glück làm giảng viên cao cấp trường Cao đẳng Williams ở Massachusetts tại Khoa tiếng Anh. Năm sau, cha bà qua đời. Sự mất mát đã thúc đẩy bà bắt đầu một tập thơ mới, Ararat (1990), tựa đề liên quan đến ngọn núi trong câu chuyện về trận lụt của Sáng thế ký. Viết trên tờ The New York Times năm 2012, nhà phê bình Dwight Garner gọi nó là “tập thơ Mỹ tàn bạo và đầy đau khổ nhất được xuất bản trong vòng 25 năm qua”. Glück tiếp nối tập thơ này với một trong những cuốn sách nổi tiếng và được giới phê bình đánh giá cao nhất của bà, The Wild Iris (1992). Trong các bài thơ của tập thơ này có những bông hoa trong vườn trò chuyện với một người làm vườn và một vị thần về bản chất của cuộc sống. Publishers Weekly tuyên bố đây là một “tác phẩm xuất sắc” thể hiện “thơ ca với vẻ đẹp tuyệt vời”. Nhà phê bình Elizabeth Lund, viết trên tờ The Christian Science Monitor, gọi nó là “một tác phẩm xuất sắc”. Tác phẩm này đã giành được giải thưởng Pulitzer vào năm 1993, củng cố danh tiếng của Glück như một nhà thơ xuất chúng của Mỹ.

 

Góc Vườn – Tranh: Mai Tâm

 

(Trích trong tập thơ: A Village Life của nhà thơ người Mỹ Louise Glück, người đoạt giải thưởng Nobel về Văn Chương năm 2020)

Phạm Doanh chuyển ngữ

 

 

Twilight

All day he works at his cousin’s mill,

so when he gets home at night, he always sits at this one window,

sees one time of day, twilight.

There should be more time like this, to sit and dream.

It’s as his cousin says:

Living—living takes you away from sitting.

 

In the window, not the world but a squared-off landscape

representing the world. The seasons change,

each visible only a few hours a day.

Green things followed by golden things followed by whiteness—

abstractions from which come intense pleasures,

like the figs on the table.

 

At dusk, the sun goes down in a haze of red fire between two poplars.

It goes down late in summer—sometimes it’s hard to stay awake.

 

Then everything falls away.

The world for a little longer

is something to see, then only something to hear,

crickets, cicadas.

Or to smell sometimes, aroma of lemon trees, of orange trees.

Then sleep takes this away also.

 

But it’s easy to give things up like this, experimentally,

for a matter of hours.

 

I open my fingers—

I let everything go.

 

 

Visual world, language,

rustling of leaves in the night,

smell of high grass, of woodsmoke.

I let it go, then I light the candle.

 

Tranh Tối Tranh Sáng

Cả ngày làm việc ở nhà máy xay lúa của người anh họ,

vì vậy khi về nhà buổi tối, anh luôn ngồi ở cửa sổ này,

nhìn một thời điểm trong ngày, lúc tranh tối tranh sáng.

Đúng ra nên có nhiều thời điểm như thế, để ngồi và mơ mộng.

Như người anh họ nói:

Sống — sống khiến bạn không phải ngồi.

 

Trong khung cửa sổ, không phải là thế giới mà là một phong cảnh vuông vắn

đại diện cho thế giới. Các mùa thay đổi,

mỗi mùa chỉ hiển thị vài giờ một ngày.

Những thứ màu xanh lá cây, tiếp theo là những thứ vàng và tiếp theo là màu trắng—

sự trừu tượng mà từ đó nảy sinh những thú vui mãnh liệt

như những quả sung trên bàn.

 

Lúc hoàng hôn, mặt trời lặn trong một đám khói lửa đỏ rực giữa hai cây dương.

Nó lặn trễ vào mùa hè — đôi khi rất khó để thức.

 

Rồi mọi thứ tan biến.

Thế giới

là thứ để xem (được lâu hơn một chút), sau đó chỉ là thứ để nghe,

dế, ve sầu.

Hay đôi lúc để ngửi mùi thơm của cây chanh, của cây cam.

Rồi giấc ngủ cũng mang đi điều ấy.

 

Nhưng thật dễ dàng để từ bỏ những thứ như thế, bằng thử nghiệm,

trong vài giờ.

 

Tôi mở các ngón tay của mình—

Tôi để mọi thứ trôi qua.

 

 

Thế giới thị giác, ngôn ngữ,

lá xào xạc trong đêm,

mùi của cỏ cao, của khói gỗ.

Tôi để nó qua đi, rồi tôi thắp ngọn nến.

 

Pastoral

The sun rises over the mountain. Sometimes there’s mist

but the sun’s behind it always

and the mist isn’t equal to it.

The sun burns its way through,

like the mind defeating stupidity.

When the mist clears, you see the meadow.

 

No one really understands

the savagery of this place,

the way it kills people for no reason,

just to keep in practice.

 

So people flee—and for a while, away from here,

they’re exuberant, surrounded by so many choices—

 

But no signal from earth

will ever reach the sun. Thrash

against that fact, you are lost.

 

When they come back, they’re worse. They think they failed in the city,

not that the city doesn’t make good its promises.

They blame their upbringing: youth ended and they’re back,

silent, like their fathers.

Sundays, in summer, they lean against the wall of the clinic,

smoking cigarettes. When they remember,

they pick flowers for their girlfriends—

 

It makes the girls happy. They think it’s pretty here, but they miss the city, the afternoons

filled with shopping and talking, what you do

when you have no money…

 

 

 

 

To my mind, you’re better off if you stay;

that way, dreams don’t damage you.

 

At dusk, you sit by the window. Wherever you live,

you can see the fields, the river, realities on which you cannot impose yourself—

 

To me, it’s safe. The sun rises; the mist dissipates to reveal

the immense mountain. You can see the peak,

how white it is, even in summer. And the sky’s so blue,

punctuated with small pines

like spears—

 

When you got tired of walking

you lay down in the grass.

When you got up again, you could see for a moment where you’d been,

the grass was slick there, flattened out into the shape of a body.

When you looked back later,

it was as though you’d never been there at all.

 

Midafternoon, midsummer. The fields go on forever,

peaceful, beautiful.

Like butterflies with their black markings,

the poppies open.

 

 

 

 

Mục Vụ

Mặt trời mọc trên núi. Đôi khi có sương mù

nhưng mặt trời luôn ở đằng sau

và sương mù không bằng nó.

Mặt trời chiếu xuyên qua,

như tâm thức đánh bại sự ngu dốt.

Khi sương tan, bạn nhìn thấy cánh đồng cỏ.

 

Không ai thực sự hiểu

sự hoang dã của nơi này,

cách nó giết người không lý do,

chỉ để duy trì thực tập.

 

Vì vậy, người ta bỏ trốn — và trong một thời gian, khỏi nơi đây,

họ rất phấn khởi, được bao quanh bởi rất nhiều lựa chọn—

 

Nhưng không tín hiệu nào từ đất

sẽ đến với mặt trời. Đập

lại thực tế đó, bạn sẽ thua.

 

Khi họ quay lại, họ còn tệ hơn.

Họ nghĩ rằng họ đã thất bại trong thành phố,

không phải là thành phố không thực hiện tốt những lời hứa của mình.

Họ đổ lỗi cho sự lớn lên của họ: tuổi trẻ đã kết thúc và họ trở lại,

im lặng, giống như những người cha.

Chủ nhật, vào mùa hè, họ dựa vào tường bệnh viện,

Hút thuốc lá. Khi họ nhớ,

họ hái hoa cho bạn gái—

Nó làm cho các cô gái hạnh phúc.

Họ nghĩ ở đây đẹp, nhưng họ nhớ thành phố, những buổi chiều

ngập tràn mua sắm và tán gẫu, những gì bạn làm

khi bạn không có tiền…

 

 

 

Theo suy nghĩ của tôi, sẽ tốt cho bạn hơn nếu bạn ở lại;

như thế, những giấc mơ không làm hỏng bạn.

 

Lúc hoàng hôn, bạn ngồi bên cửa sổ.

Dù bạn sống ở đâu,

bạn có thể nhìn thấy những cánh đồng, dòng sông, thực thể

mà bạn không thể áp đặt mình vào—

 

Đối với tôi, nó an toàn. Mặt trời mọc; sương mù

tan biến để lộ ra

núi sừng sững. Bạn có thể thấy đỉnh núi,

nó trắng như thế nào, ngay cả trong mùa hè. Và bầu trời thật xanh,

điểm những cây thông nhỏ

như những ngọn giáo—

 

Khi bạn đi bộ đã mệt

bạn nằm xuống cỏ.

Khi bạn đứng lên, bạn có thể thấy trong giây lát chỗ bạn nằm,

cỏ trơn ở đó, dẹp xuống

thành hình dạng của một thân thể. Khi bạn nhìn lại sau này,

cứ như thể bạn chưa ở đó bao giờ.

 

 

Giữa trưa, giữa mùa hè. Những cánh đồng cứ chập chùng mãi mãi,

yên bình, tươi đẹp.

Như những con bướm với những vết đen trên cánh,

Hoa anh túc mở.

 

 

 

 

 

 

©T.Vấn 2020

Bài Mới Nhất
Search