T.Vấn

& Bạn Hữu

Văn Học và Đời Sống

Louise Glück: The Wild Iris (Hoa Diên Vỹ Dại) (Trích 4) – Phạm Doanh chuyển ngữ

 

Hoa Diên Vỹ – Tranh: Mai Tâm

(TV&BH xin trân trọng giới thiệu một số bài thơ trong tập The Wild Iris (Hoa Diên Vỹ Dại) của nhà thơ đoạt giải thưởng văn chương Nobel 2020, do cây bút thơ song ngữ quen thuộc Phạm Doanh phụ trách chuyển ngữ).

Lời phi lộ: Những khó khăn người chuyển ngữ gặp phải về nhân vật đại danh từ.

Trong tiếng Việt nhân vật đại danh từ rất đa diện và quan trọng, nó nói lên tương quan của người đối thoại và mức độ đẳng cấp xã hội. Ngược lại tiếng Anh cũng như đại đa số ngôn ngữ Tây phương, nhân vật đại danh từ rất hạn chế và xúc tích khó có thể chuyển sang Việt ngữ dễ dàng nếu không có những chi tiết rõ ràng. Thí dụ “I love you” dịch là gì? “Anh yêu em” hay “Em yêu anh”, “Mẹ thương con”, “Con yêu Chúa”, “Tôi yêu bà”, “Tôi yêu ông” hay 1 trăm cách khác tùy tương quan nhân sự. Ngay cả khi không có nhân vật đại danh từ tiếng Việt vẫn có thể gây khó khăn cho người dịch: “Go away!” = “mời ông/bà/anh/chị/cô/chị/bác đi cho” hay “Cút xéo”/”Cút con bà mày đi”.

Thơ Louise Glueck rất nhiều đối thoại xử dụng “I và you”, nhiều bài có vẻ như đối thoại với Chúa hay Thượng đế, trường hợp ấy xin dịch là “Con và Người / Ngài” (nói với Chúa? TĐ) hay “Ta và (các) ngươi” (Lời Chúa/TĐ nói). Khi tương quan giữa hai bên đối thoại không rõ rệt thì người dịch đành dùng “Tôi và bạn” rất chung chung vậy.

Ngoài ra “we/us” là chúng tôi hay chúng ta?

Nếu chỗ nào dịch không chuẩn về cách dùng nhân vật đại danh tự xin được nhận góp ý và phê bình của bạn đọc.

Cuối cùng nhiều loại hoa không biết tên tiếng Việt là gì dù có tra cứu wikipedia tiếng Việt và botanyvn.com (Trung Tâm Dữ Liệu Thực Vật Việt Nam). Người dịch hoan nghênh mọi chỉ dẫn.

Phạm Doanh

November 2020

 

RETREATING WIND

 

When I made you, I loved you.

Now I pity you.

 

I gave you all you needed:

bed of earth, blanket of blue air—

 

As I get further away from you

I see you more clearly.

Your souls should have been immense by now,

not what they are,

small talking things—

 

I gave you every gift,

blue of the spring morning,

time you didn’t know how to use—

you wanted more, the one gift

reserved for another creation.

 

Whatever you hoped,

you will not find yourselves in the garden,

among the growing plants.

Your lives are not circular like theirs:

 

your lives are the bird’s flight

which begins and ends in stillness—

which begins and ends, in form echoing

this arc from the white birch

to the apple tree.

GIÓ THÁO LUI

 

Khi ta tạo ra ngươi, ta yêu ngươi.

Bây giờ ta thương hại ngươi.

 

Ta đã cho ngươi tất cả những gì ngươi cần:

giường đất, chăn không khí xanh—

 

Khi ta đứng cách xa ngươi ra

Ta nhìn thấy ngươi rõ ràng hơn.

Linh hồn của ngươi bây giờ đáng lẽ đã được bao la,

chứ không phải chúng là,

những điều nhỏ nhặt—

 

Ta đã tặng ngươi mọi món quà,

màu xanh của buổi sáng mùa xuân,

thời gian mà ngươi không biết cách sử dụng—

ngươi muốn nhiều hơn, cái món quà

dành cho một sáng tạo khác.

 

Dù thứ gì ngươi hy vọng,

ngươi sẽ không thấy chính mình trong vườn,

giữa các loài thực vật đang phát triển.

Cuộc sống của ngươi không xoay vòng như chúng:

 

cuộc sống của ngươi là chuyến bay của con chim

bắt đầu và kết thúc trong tĩnh lặng—

bắt đầu và kết thúc, trong dạng tiếng vang

vòng cung này từ cây bạch dương trắng

đến cây táo.

 

 

THE GARDEN

 

I couldn’t do it again,

I can hardly bear to look at it—

 

in the garden, in light rain

the young couple planting

a row of peas, as though

no one has ever done this before,

the great difficulties have never as yet

been faced and solved—

 

They cannot see themselves,

in fresh dirt, starting up

without perspective,

the hills behind them pale green, clouded with flowers—

 

She wants to stop;

he wants to get to the end,

to stay with the thing—

 

Look at her, touching his cheek

to make a truce, her fingers

cool with spring rain;

in thin grass, bursts of purple crocus—

 

even here, even at the beginning of love,

her hand leaving his face makes

an image of departure

 

and they think

they are free to overlook

this sadness.

KHU VƯỜN

 

Tôi không thể làm điều đó một lần nữa,

Tôi khó có thể chịu được khi nhìn nó—

 

trong vườn, trong mưa nhẹ

hai vợ chồng trẻ trồng

một hàng đậu Hà Lan, như thể

chưa ai từng làm điều này trước đây,

những khó khăn lớn chưa bao giờ

được trực diện và giải quyết—

 

Họ không thể nhìn thấy chính họ,

trong đất mới, khởi động

mà không có viễn tượng,

những ngọn đồi phía sau họ màu lá cây nhạt, phủ đầy hoa—

 

Cô ấy muốn dừng lại;

anh ta muốn làm đến lúc cuối,

ở lại với việc này—

 

Nhìn cô ấy, chạm vào má anh

để thực hiện một thỏa thuận ngừng chiến, ngón tay của cô ấy

mát mẻ với mưa xuân;

trong đám cỏ mỏng, những chùm hoa Diên vĩ tím—

 

ngay cả nơi đây, ngay cả khi bắt đầu cuộc tình,

tay cô rời khuôn mặt anh tạo một hình ảnh của sự ra đi

 

và họ nghĩ

họ có thể bỏ qua

nỗi buồn này.

 

 

 

Bài Mới Nhất
Search