Đỗ Xuân Tê : Âm hưởng & Hương Sắc Mùa Thu

Ảnh : Thi Tăng

Trời vào thu, Việt nam buồn lắm em ơí!

Tôi nhớ câu hát này của Lam Phương viết tặng cho Bạch Yến khi người nữ ca sĩ này ra định cư tại hải ngoại hồi cuối thập niên ’60 để chắp cánh bay cao cho giọng hát của mình. Bài hát như một sự nhắc nhớ những tình cảm lãng mạn nghề nghiệp giữa hai nghệ sĩ tài hoa và đưa hình ảnh mùa thu quê hương vào dòng nhạc như thầm nhắc những ngày buồn, xa nhau vì không có nhau.

Thời gian trôi nhanh vậy mà đã hơn 40 năm, ca từ và âm hưởng của bài hát như không còn là của riêng những người yêu nhạc , mà do biến đổi của thời cuộc, bài hát năm xưa (Tình Bơ Vơ) đã trở thành tâm trạng của những kẻ yêu nhau rồi xa nhau trong cảnh người đi kẻ ở, người bên này biển Đông, người bên kia đại dương, ngàn trùng xa cách rồi cứ độ thu về lại nhắc nhớ nhau, trời vào thu (quê ta) buồn lắm em ơi/ anh ơi!

Tôi vốn yêu mùa thu, chẳng vậy khi những người nữ theo tập quán quê mình hay đệm bằng chữ thị và người nam theo chữ văn, thì hai con gái của tôi đã đưọc ghép chữ ‘thu’ cho tên đệm của mình (Đỗ Thu ML). Tất nhiên khi lớn lên cũng có cái phiền toái là người ta cứ ghi chữ thị và chữ thu coi như sự nhầm lẫn của… khai sanh, nhưng nhờ giải thích vì bố yêu mùa thu nên các con tôi cũng thông cảm, dần dà đam mê hình ảnh mùa thu và có phần ưng ý khi cái tên của mình có vẻ… lãng mạn hơn.

Tản mạn vài dòng như vậy để có cớ viết về mùa thu nhân những ngày tàn thu. Quả thật cứ mỗi độ thu về tự nhiên lại gợi nhớ trong tôi những hương sắc và âm hưởng của mùa thu, không phải chỉ bằng những trải nghiệm được tận mắt thưởng ngoạn và cảm nhận qua thiên nhiên mà còn được bạn bè bạn văn gởi tặng qua hình thức e-mail những chùm ảnh mùa thu do chính họ sưu tập hoặc thu hình trên nhiều vùng của đất nước đặc biệt tại Huê Kỳ và đất Việt quê ta.

Ấn tượng và đáng nhớ là những chùm ảnh thu về trên miền Đông bắc Mỹ-Canada, cảnh thu trên công viên quốc gia Yosemite, mùa thu trên cao nguyên Kontum, chiều thu bên Hồ Tây Hà-nội, chớm thu trên đỉnh Sa-Pa, nắng thu trên đồi cù Đà-lạt…và gần đây nhất là cảnh thu về trên Hope Valley (một cảnh độc đáo nằm ranh phía nam Lake Tahoe, California) do nhiếp ảnh gia Thi Tăng (cũng là chủ biên trang tinhuu.net) trực tiếp thu hình và gởi tặng bè bạn bốn phương.

Mùa thu vốn dĩ là một mùa trong qui trình xuân hạ thu đông, là mùa của đất trời chuyển dịch từ cái nóng mùa hạ sang cái lạnh mùa đông, mùa của tiết trời vào thu với gió heo may với nắng hanh vàng, mùa của những nhiếp ảnh gia lặn lội đi giữa rừng thu âm thầm nắm bắt những khoảnh khắc tuyệt vời của cỏ cây thay lá, với âm vang róc rách của suối nước, sào sạc của lá thu, của sương đọng tuyết rơi, của chân nai ngơ ngác, của cánh bướm khoe màu, của bông hoa khoe sắc…và chẳng phải là ngẫu hứng khi những nhân chứng của mùa thu đã phải ngỡ ngàng thốt lên những lời ngợi ca về sự diệu kỳ của Thưọng Đế đã ban cho loài người những cảnh vật hiện hữu đẹp như phiên bản của thiên đàng!

Tôi nhớ tác giả nhiếp ảnh Ngọc Danh, khi ca ngợi hương sắc mùa thu trên công viên quốc gia Yosemite, anh đã ghi lại cảm xúc bột phát của mình sau buổi thu hình, ‘tôi mê man trong sự kỳ diệu của thiên nhiên, từ trong tâm hồn tôi thốt lên Lạy Chúa xin cám ơn Chúa vì Ngài là một nhà nghệ sĩ tuyệt vời nên thế gian này mới có những cảnh sắc mà miệng lưỡi và ngôn từ của con người không thể đụng chạm tới…’ Không còn lời nào đẹp hơn khi ca ngợi Thượng Đế bằng chính cảm xúc tự phát từ đáy sâu của tâm hồn qua trải nghiệm sự chuyển đổi diệu kỳ của cảnh vật khi trời vào thu ở những vùng đất được coi như tuyệt phẩm của thiên nhiên.

Hương sắc thì như vậy nhưng về mặt âm hưởng và biểu tượng mùa thu vẫn được coi như mùa của yêu đương, của hồi tưởng, của tình yêu lãng mạn, của các cuộc chia tay tình duyên dang dở…

Cứ theo ca từ của những bài hát viết về mùa thu được quần chúng yêu thích thì mùa thu theo Ngô Thụy Miên,’mang ái ân mang tình yêu tới’…nhưng lại cũng làm ‘cho ai nức nở, cho lệ buồn mắt ướt hoen mi’ (Mùa thu cho em). Rồi ‘mùa thu đưa người tình đi biền biệt để giữa thu vàng một mình ngồi khóc tuổi thơ rơi (Thu hát cho người/Sao Biển). Hoặc cay đắng hơn khi Lam Phuơng cảm tác qua bản Thu Sầu ‘rừng còn thay lá tình vẫn chưa yên/yêu nhau cho lắm giờ cũng vô duyên’.Trịnh Công Sơn thì nhẹ nhàng hơn, ‘chuyện chúng mình ngày xưa anh ghi bằng nhiều thu vắng đến thu này thì mộng nhạt phai’ (Nhìn những mùa thu đi). Không trách móc, nhưng Phạm Trọng Cầu lại ai oán, ‘em ra đi mùa thu mùa thu không trở lại/đếm lá úa mùa thu đo sầu ngập tim tôi’ (Mùa thu không trở lại).

Quay sang thơ thì mùa thu đã làm biết bao con tim thổn thức khi nghe các người thơ viết về thu, mà người ta nói nếu ai đó làm thơ mà chưa có bài cảm tác về thu thì chưa được kể là…nhà thơ. Hay bắt chước lối ví von của Du tử Lê ta cũng có thể nói một năm nếu không có mùa thu chẳng khác gì một ngày không có hoàng hôn.Thơ mặc nhiên là loại hình nghệ thuật đem ta đến gần với mùa thu nhất và biết bao những bài thơ hay đã được sáng tác qua nhiều thế hệ, nhưng trong văn học ở thế hệ tuổi tôi, tiêu biểu nhất vẫn là bài Tiếng Thu của Lưu Trọng Lư, em không nghe mùa thu/;á thu rơi xào xạc/con nai vàng ngơ ngác /đạp trên lá vàng khô.

Nhưng cũng lạ thay mùa thu không hẳn là âm hưởng của các chuyện tình dang dở, của các cuộc chia tay mắt ướt hoen mi, mà còn là mùa của cưới hỏi, của đoàn tụ, của gặt hái thu hoạch, của mùa tựu trường mở đầu niên học mới, mủa của lễ Tạ Ơn Thanksgiving ở Mỹ, của lễ hội Trung thu ở Việt nam, mùa của qui trình bốn mùa luân chuyển, của qui luật cuộc sống có thì có tiết cho mọi vật dưới trời, thông qua sự chuyển hóa của sự vật như con người thay da đổi thịt, như cỏ cây thay lá đổi màu. Bất giác khi xem những chùm ảnh mùa thu của ThiTăng Photography, tôi lại tâm đắc với những lời nguyện cầu của một tác giả Ẩn Danh được ghi chú phía dưới, xin ghi lại và tạm dịch mấy câu,

Hỡi Chúa của mùa thu

cỏ cây đang ngày thay lá

lột bỏ những gì đã qua

cũng như chúng con

có lúc phải đầu hàng

những bất an và nguy khốn

xin Ngài giúp con

vượt qua những lúc chúng con cần.

Đỗ xuân Tê

Mùa thu Cali, 2012

*Những bức ảnh thu trong bài của Thi Tăng Photography.

©T.Vấn 2012