“Trường ca là thuật ngữ văn học chỉ các tác phẩm thơ có dung lượng lớn, thường có cốt truyện tự sự hoặc sườn truyện trữ tình. Có nhiều thể loại trường ca: trường ca anh hùng, trường ca giáo huấn, trường ca châm biếm, trường ca có cốt truyện lãng mạn, trường ca mang tính kịch trữ tình, trường ca mang tính ký…”
Nhà thơ Ngã Du Tử là một trong những thi nhân viết nhiều trường ca hiện nay. Ngã Du Tử đã xuất bản tập trường ca “Chơi Giữa Thường Hằng” với những suy tư sâu nhiệm về triết lý Phật giáo, với tiếng thơ âm vọng lời thanh tịnh giãi thoát, đã gây tiếng vang trên diễn đàn thi ca và chinh phục lòng ái mộ của bạn thơ, bạn đọc.
Ngã Du Tử còn nhiều trường ca sẽ xuất bản như trường ca “Dòng Sông Đời”, trường ca “Tre”. Trường Ca “SóngThị Thành và Em…”.
Hôm nay, Châu Thạch hân hạnh giới thiệu ngắn gọn trường ca “Sóng Thị Thành và Em” của nhà thơ Ngã Du Tử.
Đây là một bản trường ca Ngã Du Tử tôn vinh người phối ngẫu của minh, đồng thời nhà thơ gởi vào đó quan niệm sống cũng như những ưu tư, những nỗi niềm, những thăng trầm trong cuộc sống mà cặp tình nhân yêu nhau, kết nghĩa vợ chồng, nắm tay nhau vượt qua mọi cơn sóng của biển đời trên đất thị thành Sài Gòn hoa lệ với rất nhiều biến động.
Trường ca “Sóng Thị Thành Và Em” gồm 113 khổ thơ, mỗi khổ thơ có 4 câu theo thể lục bát. Người viết tạm chia trường ca ra làm 5 phần, mỗi phần là một giai đoạn trong cuộc sống. Tất cả 5 giai đoạn tạo thành một dòng sông có thác, có ghềnh, có con nước êm đềm bình lặng, được đưa vào thơ thành cung trầm, cung bổng, khi như mưa sa, khi như bão táp, khi như trăng lên, khiến ai đọc, lòng không tránh khỏi vui buồn theo tâm tư tình cảm của tác giả.
Xin theo dõi 5 phần của trường ca sau đây:
Phần 1: Từ khổ thơ 1 đến khổ thơ 4: Ngã Du Tử giới thiệu thân thế của mình:
1.Bước ra từ nhánh Sông Quê
Có chàng Du Tử hướng về phương Đông*
Quảy trên lưng khúc phiêu bồng
Tình tang câu hát gió lồng chân mây
Thế rồi tình yêu đến, họ yêu nhau, họ lấy nhau, tâm hồn của họ thanh lương, dự phóng tương lai của họ như những dấu son tặng người:
4.Mộng mơ ngồi đếm một hai
Đôi khi trầm mặc chiều dài nước non
Thanh lương gõ nhịp vuông tròn
Cung văn gửi một dấu son tặng người
Phần 2: Từ khổ thơ 5 đến khổ thơ 14: Rồi thì dưới một mái nhà đơn sơ có hai quả tim vàng vun quắn cho tình yêu trong đời sống khó khăn kinh tế. Chàng thì theo nghề văn chương:
6.Cung tay rút ruột thân tằm
Cho tơ vàng ánh trăm năm để dành
Đời sao lắm kẻ đành hanh
Vung tay ngỗ ngáo giữa xanh đỏ vàng
Nàng thì buôn bán, gánh gồng lo kinh tế gia đình:
11.Nửa đời vai lệch, chân xiêu
Quên thanh xuân những yêu kiều thuở xưa
Ngày qua, gội nhánh nắng mưa
Đêm về mắt ứa thiếu thừa cơm canh
Tuy phải “Miệt mài lầm lũi hôm mai/ Thương em quảy gánh trên vai nhọc nhằn” lòng họ không đổi thay, tình yêu chân quê của họ thêm thắm thiết. Họ hứa hẹn cùng nhau “Đều chân em nhé cùng ta/ Tháng năm thắm áo, ngọc ngà thắm quê”.
Phần 3: Từ khổ thơ 15 đến khổ thơ 19: Đời không phải luôn bình yên. Đến đây thời cuộc đổi thay, số phận con người cũng bị cuốn theo chiều gió:
15.Lạc nguồn sau một cơn mê
Cả dân ta khổ tứ bề lầm than
Thì thôi em, gọi trăng vàng
Xuống cùng ta giỡn với ngàn thi ca
Phần 4: Từ khổ thơ 20 đến khổ thơ 35: Thời cuộc biến động, xã hội đổi thay, họ phải rời quê hương để mưu cầu một cuộc sống mới:
20.Này em, lập nghiệp quê xa
Còn hơn bó gối mù sa tháng ngày
Phải không em, cuộc đổi thay
Biết đâu có những mùa may thị thành
33.Đường tàu bắt nhịp rời ga
Làng quê từ ấy mờ xa, xa dần
Ta cùng nhau nhé ân cần
Đời hăm hở gọi theo chân bụi đường
Phần 5: Từ khổ thơ 36 đến khổ thơ 113: Từ đây gia đình tác giả như con thuyền lênh đênh trên “sóng thị thành”. “Và em” là người vợ yêu quý của nhà thơ cùng chung tay chống chèo với chồng mình là một chàng thi nhân chân yếu tay mềm:
36.Phố Sài Gòn đến rất gần
Người xe như nước ngoài sân ga chiều
Sài Gòn ơi, ta rất yêu
Rồi mai năm tháng dắt dìu cùng nhau
Cuối cùng cuộc sống họ cũng thăng hoa, bình an bước tới đường hoàng trên đôi chân rộn ràng niềm vui:
- Giã từ ngày tháng lênh đênh
Bình an qua những thác ghềnh gian nan
Thẳng lưng, đi tới đường hoàng
Mùa xiêm áo cũng rộn ràng đôi chân
Sau đây người viết xin trình bày một vài ý kiến của mình về trường ca “Sóng thị Thành Và Em”
1- Giá trị nhân văn:
– Toàn bộ trường ca chan chứa sự lạc quan, dầu trải qua nghịch cảnh, đối diện gian lao nhưng tình yêu vẫn sắt son, mang đầy niềm tin và hy vọng vào một ngày mai tốt đẹp :
47.Đường suông hay thác ghềnh sâu
Đồng cam cộng khổ qua cầu sánh đôi
Thương nhau chẳng ngại dốc đời
Núi cao ư, sẽ qua đồi an nhiên
– Tình yêu quê hương luôn canh cánh bên lòng. Luôn luôn mơ ước và chuẩn bị cho một ngày đoàn tụ với quê cha đất tổ:
53.Ngọt bùi chan với đắng cay
Mốt mai thú vị men này sẻ chia
Hai mươi năm tạc văn bia
Làm kỷ niệm lúc ngày dzià quê cha
– Tấm lòng hiếu để với cha, trung tín với bạn, chung thủy vợ chồng, yêu tha nhân, dấn thân cho sự nghiệp văn chương như con tằm nhả tơ hiện hữu trong trường ca, thể hiện đầy đủ mục đích sống cao cả:
82.Ta còn một tấm lòng son
Bên cha người đã cùng non nước này
Thời gian còn những bàn tay
Cùng nhau chăm bón cho đầy yêu thương
46.Mở lòng với các anh em
Mùa vui rồi sẽ được êm ấm cùng
Cõi người còn có riêng chung
Mong em hãy gắng nắm cùng tay nhau
2- Giá trị văn chương:
Qua những khổ thơ dẫn chứng ở trên, ta đã có khái niệm về nội dung của tác phẩm, nghệ thuật sáng tác với tiếng thơ bình dị hài hòa nhưng dầm thấm hương hoa trong mỗi câu từ. Ngoài giá trị nghê thuật, trường ca còn giá trị tư tưởng hướng đến chân thiện mỹ với những khổ thơ sâu đậm tình người, thâm thúy triết lý nhân sinh:
110.Trăm năm một cuộc hí trường
Ghét ghen nhau, nhận đau thương riêng mình
Một đời tranh đấu mưu sinh
Tự tồn nhưng thắm chữ tình, chữ tâm
- Gìn ân giữ nghĩa em ơi
An nhiên vui sống giữa đời bao la
Thênh thang mở lối người ta
Văn chương là đạo, quê là nhớ thương
Kết Luận:
Với một tác phẩm thơ đồ sộ 452 câu thơ, người viết chỉ trích ra trên 50 câu thơ, cốt chỉ để giới thiệu được một phần rất nhỏ về một trường ca có giá tri văn chương, không chỉ sâu đậm tình yêu vợ chồng mà còn sâu đậm tình yêu quê hương, tình yêu cuộc sông, tình yêu con người, và tình yêu văn chương.
Ngoài ra người viết còn muốn giới thiệu một con sông thơ có đôi bờ hương hoa thơm ngát mùi thơm của chữ, tinh túy cúa từ và lung linh của ý. Dòng sông ấy, ta có thể đứng trên bờ của nó là chốn phồn hoa, thả hồn đến hàng cây, bờ cỏ bình tịnh. Hàng cây bờ có đó chính là những vần thơ mà Ngã Du Tử phổ vào tiếng ca lời cảm tạ của tác giả đến người vợ yêu quý của ông. Đọc thơ, ta rất dễ cảm động, cũng có thể ta dùng sự cảm động ấy để cảm tạ người phối ngẩu thân yêu của mình mà hầu như ai cũng có trên đời.
Mong rằng quý vị có cơ hội để thưởng thức trường ca “Sóng thị Thành Và Em” mà nhà thơ sẽ xuất bản cùng với những trường ca khác một ngày gần đây ./.
Châu Thạch
©T.Vấn 2021
