T.Vấn

& Bạn Hữu

Văn Học và Đời Sống

Phạm Duy: Tuyển tập Dân ca – Bài 8: Lý Chim Quyên

Lý Chim Quyên – Dân ca do Phạm Duy sưu tập

Trình Bày: Thanh Tuyền

©T.Vấn 2020

Đọc Thêm:

Phạm Duy

Phục Hồi Dân Ca

(Trích)

Thời gian giữa hai trường ca này là lúc có phong trào về nguồn trong mọi ngành nghệ thuật. Trong phạm vi âm nhạc, tôi nhận thấy thế hệ thanh thiếu niên lúc đó không biết gì về dân nhạc Việt Nam với những loại dân ca cổ truyền, dân ca kháng chiến hay dân ca cải tiến trước đây, cho nên một mặt, tôi thực hiện tại hai đài phát thanh Ðài Saigon và Ðài Voice Of Freedom những chương trình nhan đề “Dân Nhạc Dẫn Giải” và “Musical Heritage”, một mặt tôi sưu tập những bài dân ca cổ truyền rồi phóng tác thành những bài dân ca phục hồi. Tôi không ngần ngại thêm lời, thêm nét nhạc vào những bài hay những điệu dân ca cổ. Tôi chia ra hai phần Dân Ca Miền Suôi và Dân Ca Miền Núi.

Dân Ca Miền Suôi

Các bài dân ca miền suôi nằm trong các thể hát vặt, hát ví, hát quan họ, hát chèo, hát ả đào khi xưa như LÝ CÂY ÐA, QUA CẦU GIÓ BAY, CÂY TRÚC XINH, CHUỐC RƯỢU, SE CHỈ LUỒN KIM, TRẤN THỦ LƯU ÐỒN… được tôi phục hồi và hiện đại hoá.

Phục hồi có hai cách. Một là giữ nguyên điệu cũ nhưng có thêm lời ca phù hợp. Hai là tạo ra lời ca mới. Bây giờ hát những bài như LÝ CÂY ÐA, QUA CẦU GIÓ BAY phải hát đầy đủ ba lời ca (thơ 4 chữ), hát có hoà âm.

LÝ CÂY ÐA
Trèo lên quán giốc
Ngồi gốc cây đa
Ai xui mình gặp
Xem hội trăng rằm.

Chẻ tre đan nón
Kia nón ba tầm
Ai xui (cô) mình đội
Xem hội trăng rằm.

Vải nâu may áo
Kia áo năm tà
Ai xui (anh) chàng mặc
Xem hội trăng rằm.

QUA CẦU GIÓ BAY
Yêu nhau cổi áo cho nhau
Về nhà mẹ hỏi qua cầu gió bay.

Yêu nhau cởi yếm cho nhau
Về nhà mẹ hỏi qua cầu gió bay.

Yêu nhau cổi nhẫn cho nhau
Về nhà mẹ hỏi qua cầu đánh rơi.

Bài CÂY TRÚC XINH còn có thể có tới năm lời ca (lục bát – có thêm tiếng lót):

CÂY TRÚC XINH
Trúc xinh trúc mọc bờ ao
Chi Hai xinh, chị đứng chỗ nào cũng xinh.

Trúc xinh trúc mọc bên đình
Chi Hai xinh, chị đứng một mình cũng xinh.

Trúc xinh trong gió lạnh mưa rào
Chi Hai xinh, chị có dạ nào tôi cũng yêu.

Trúc xinh trúc mọc bên chùa
Chi Hai không yêu, tôi cũng lấy đạo bùa để yêu.

Trúc xinh trúc mọc cạnh buy-in-đinh
Chi Hai xinh, chị đứng trông tình lắm thay!

Tôi tìm ra năm lời ca cho bài dân ca quan họ:

SE CHỈ LUỒN KIM
Ngồi rồi se chỉ luồn kim
May quần vuông nhiễu gửi lên cho chàng

Con cò mặc áo trắng phau
Ăn no tắm mát rủ nhau lên rừng.

Lên rừng xẻ tấm gỗ lim
Muốn cho đây đó đẹp duyên vợ chồng.

Quạt tầu hai mươi bốn nhài xưong
Ai cầm quạt giấy thì thương đến người.

Ngồi rồi kể chuyện con cua
Tám chân, hai mắt một mai hai còng.

Bài LÝ CHIM KHUYÊN hay LÝ CHIM QUYÊN thường được hát với một câu lục bát, bây giờ có thêm lời, rút từ ca dao.

LÝ CHIM KHUYÊN
Chim khuyên quen trái nhãn lồng
Thia lia quen chậu,
Vợ chồng quen (hay quyện) hơi.

Chim khuyên nút mật bông qùi
Ba năm đợi được huống gì một năm.

Chim khuyên xuống núi ăn mồi
Thấy anh lao khổ đứng ngồi không yên.

Với bài LÝ CHE HƯỜNG tôi tìm ra và soạn thêm hai câu lục bát khác:

LÝ CHE HƯỜNG
Trồng hường phải khéo che hường
Nắng che mưa đậy cho hường trổ bông.

Trồng hường bẻ lá che hường
Nhớ em không quản bước đường, đường xa.

Trồng hường giở nón che hường
Ngắt bông hoa đẹp tặng (cho) nường đẹp hơn.

Bài HÁI HOA nguyên là câu hát thờ và chỉ có một lời. Tôi soạn thêm ba lời nữa:

HÁI HOA
Hỡi bạn đường ta
Hái hoa cho khéo
Hoa nào heo héo
Thì hái bỏ đi
Chớ để làm chi
Ứ ư ư ừ hoa tàn.

Gió thổi từ xa
Cánh hoa phơi phới
Yêu làn hương mới
Chẳng nỡ bẻ hoa
Gió thổi từ xa
Ứ ư ư ừ hoa cười.

Bướm đẹp vờn hoa
Bướm mơn đôi má
Hoa nào thương nhớ
Thì chóng già nua
Bướm chỉ nhởn nhơ
Ứ ư ư ừ hoa sầu.

Lũ trẻ đùa hoa
Ngắt hoa không tiếc
Hoa còn trinh tiết
Còn thiếu tình duyên
Chờ để vườn tiên
Ứ ư ư ừ hoang tàn.

Bài NƯỚC CHẨY BON BON cũng được phục hồi, ngoài lời ca cổ, có thêm ba lời ca do tôi soạn.

NƯỚC CHẨY BON BON
Nước chẩy bon bon
Con vượn ôm con
Lên non hái trái
Anh cảm thương nàng
Cô gái mồ côi
Hỡi nàng nàng ôi
Anh cảm thương nàng
Cô gái mồ côi.

Mưa nhỏ mênh mang
Con nhện trong hang
Tơ giăng bối rối
Em cảm thương chàng
Lạc lối đường đi
Hỡi chàng chàng ôi
Em cảm thương chàng
Lạc lối đường đi.

Gió thổi vang vang
Con quạ kêu than
Thâu đêm suốt sáng
Ta cảm thương người
Mang nặng hờn oan
Hỡi người người ôi
Ta cảm thương người
Mang nặng hờn oan.

Nắng đổ nghiêng nghiêng
Con dế vô duyên
lên tiếng hát
Ta cảm thương người
Phai nhạt tuổi xanh
Hỡi người người ôi
Ta mở tay đầy
Mau trở về đây.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

(hết trích)

Bài Mới Nhất
Search