T.Vấn

& Bạn Hữu

Văn Học và Đời Sống

Louise Glück: The Wild Iris (Hoa Diên Vỹ Dại) (Trích 7) – Phạm Doanh chuyển ngữ

Hoa Diên Vỹ – Tranh: Mai Tâm

(TV&BH xin trân trọng giới thiệu một số bài thơ trong tập The Wild Iris (Hoa Diên Vỹ Dại) của nhà thơ đoạt giải thưởng văn chương Nobel 2020, do cây bút thơ song ngữ quen thuộc Phạm Doanh phụ trách chuyển ngữ).

Lời phi lộ: Những khó khăn người chuyển ngữ gặp phải về nhân vật đại danh từ.

Trong tiếng Việt nhân vật đại danh từ rất đa diện và quan trọng, nó nói lên tương quan của người đối thoại và mức độ đẳng cấp xã hội. Ngược lại tiếng Anh cũng như đại đa số ngôn ngữ Tây phương, nhân vật đại danh từ rất hạn chế và xúc tích khó có thể chuyển sang Việt ngữ dễ dàng nếu không có những chi tiết rõ ràng. Thí dụ “I love you” dịch là gì? “Anh yêu em” hay “Em yêu anh”, “Mẹ thương con”, “Con yêu Chúa”, “Tôi yêu bà”, “Tôi yêu ông” hay 1 trăm cách khác tùy tương quan nhân sự. Ngay cả khi không có nhân vật đại danh từ tiếng Việt vẫn có thể gây khó khăn cho người dịch: “Go away!” = “mời ông/bà/anh/chị/cô/chị/bác đi cho” hay “Cút xéo”/”Cút con bà mày đi”.

Thơ Louise Glueck rất nhiều đối thoại xử dụng “I và you”, nhiều bài có vẻ như đối thoại với Chúa hay Thượng đế, trường hợp ấy xin dịch là “Con và Người / Ngài” (nói với Chúa? TĐ) hay “Ta và (các) ngươi” (Lời Chúa/TĐ nói). Khi tương quan giữa hai bên đối thoại không rõ rệt thì người dịch đành dùng “Tôi và bạn” rất chung chung vậy.

Ngoài ra “we/us” là chúng tôi hay chúng ta?

Nếu chỗ nào dịch không chuẩn về cách dùng nhân vật đại danh tự xin được nhận góp ý và phê bình của bạn đọc.

Cuối cùng nhiều loại hoa không biết tên tiếng Việt là gì dù có tra cứu wikipedia tiếng Việt và botanyvn.com (Trung Tâm Dữ Liệu Thực Vật Việt Nam). Người dịch hoan nghênh mọi chỉ dẫn.

Phạm Doanh

November 2020

 

THE HAWTHORN TREE

 

Side by side, not

hand in hand: I watch you

walking in the summer garden—things

that can’t move

learn to see; I do not need

to chase you through

the garden; human beings leave

signs of feeling

everywhere, flowers

scattered on the dirt path, all

white and gold, some

lifted a little by

the evening wind; I do not need

to follow where you are now,

deep in the poisonous field, to know

the cause of your flight, human

passion or rage: for what else

would you let drop

all you have gathered?

CÂY TÁO GAI

 

Cạnh nhau,

tay không trong tay: em nhìn anh

đi dạo trong khu vườn mùa hè — những thứ không thể di chuyển

học cách nhìn; em không cần

đuổi theo anh qua

khu vườn; loài người để lại

dấu hiệu của cảm giác

ở khắp mọi nơi, hoa

rải rác trên con đường đất, tất cả

trắng và vàng, một số

được gió chiều nâng nhẹ; em không cần

theo đến nơi anh đang ở,

sâu trong đồng độc tính, để biết

nguyên nhân anh bỏ trốn, đam mê của nhân tính hay thịnh nộ:

anh buông thả

tất cả những gì anh đã góp nhặt, để cho cái gì khác?

 

 

LOVE IN MOONLIGHT

 

Sometimes a man or woman forces his despair

on another person, which is called

baring the heart, alternatively, baring the soul—

meaning for this moment they acquired souls—

outside, a summer evening, a whole world

thrown away on the moon: groups of silver forms

which might be buildings or trees, the narrow garden

where the cat hides, rolling on its back in the dust,

the rose, the coreopsis, and, in the dark, the gold

dome of the capitol

converted to an alloy of moonlight, shape

without detail, the myth, the archetype, the soul

filled with fire that is moonlight really, taken

from another source, and briefly

shining as the moon shines: stone or not,

the moon is still that much of a living thing.

YÊU DƯỚI ÁNH TRĂNG

 

Đôi khi một người đàn ông hoặc phụ nữ áp đặt tuyệt vọng của mình

lên một người khác, điều đó gọi là

phơi bày trái tim, cách khác, phơi bày tâm hồn—

nghĩa là vào thời điểm này, họ tiếp thu tâm hồn—

bên ngoài, một buổi tối mùa hè, cả một thế giới

vứt bỏ trên mặt trăng: các nhóm dạng bạc

đó có thể là các tòa nhà hoặc cây cối, khu vườn hẹp

nơi con mèo ẩn mình, lăn lộn trong bụi,

hoa hồng, cúc hoang, và trong bóng tối, chỏm vàng của tòa quốc hội

chuyển đổi thành hợp kim của ánh trăng, hình dạng

không có chi tiết, huyền thoại, nguyên mẫu, linh hồn

tràn đầy lửa đó là ánh trăng thực sự, đã

từ một nguồn khác và chốc lát

sáng như mặt trăng tỏa sáng: đá hay không,

mặt trăng vẫn còn nhiều điều như một sinh vật.

 

 

 

 

Bài Mới Nhất
Search