Tranh: Trần Thanh Châu
Viết về Vũ Cao Hiến, người viết và hát tù khúc đỏan mệnh:
“ . . . Vũ Cao Hiến là một khuôn mặt được anh em nhắc nhớ nhiều với niềm ưu ái khi người cựu sinh viên Võ Bị Đà Lạt tuy là lính tác chiến nhưng khi vô tù người sĩ quan có dáng dấp thư sinh ấy lại có một giọng ca khá truyền cảm, và điều không ai ngờ là anh có một tiềm năng âm nhạc phong phú, đã sáng tác nhũng bản tù khúc mang âm hưởng vừa bồi hồi ray rứt vừa réo rắt khó quên. Cụ thể 13 bản nhạc được T.Vấn & Bạn hữu giới thiệu kỳ này như một minh chứng thể hiện nét tài hoa của một người viết nhạc không chuyên mà do sự trớ trêu của số phận không vượt thoát nổi bi kịch ‘quỉ tha ma bắt’ đeo đuổi anh lúc tuổi đời trên dưới 40. . . (Đỗ Xuân Tê)
“ . . . toàn bộ 13 bài hát, tôi lại thấy toát lên một điều là dòng sáng tác của VCH nặng về ngẫu hứng, anh tự để cho cảm xúc tuôn trào, không gò bó khuôn sáo theo ước lệ và nếu để ý lời nhạc gần như được ghi lại và chuyển tải dưới dạng như kể lể thở than về những hoài niệm một thời, những ước mơ một thuở, lòng có bi phẫn nhưng óc vẫn lạc quan, tình huống có đắng cay nhưng chí khí vẫn hào hùng, dù có đau thương nhưng sẵn sàng chấp nhận. Hình như trong tâm tư người lính trẻ có sự chuẩn bị đối diện với những rình rập không tên, những thách thức của số phận và bằng sức mạnh của tâm linh tôi phục anh ở chỗ trong lúc cố vượt thoát những oái oăm của một thời xã hội nhiễu nhương, quyết không sống chung (nhưng vẫn khoan nhượng thứ tha) cho những kẻ có tâm địa thù dai sau ngày tàn cuộc. . . “ (Đỗ Xuân Tê)
“ . . . Hiến là một giọng ca hay nhất tôi gặp trong tù, không điêu luyện như Hùng nhưng lại nhẹ nhàng đơn sơ dễ đến với người nghe. Anh cũng là tác giả của nhiều bài tù khúc được anh em ưa thích, lại được chuyển đến bằng giọng ca truyền cảm của chính tác gỉa, nên tác động của những bài nhạc ấy của Hiến rất lớn. Cuộc đời của Hiến kết thúc một cách buồn thảm. Sau khi ra tù một thời gian ngắn, anh vượt biên và bỏ xác trên đường, để lại bao thương cảm cho bạn bè. Anh kết hôn trước khi vào tù, cuộc sống vợ chồng anh chỉ tính bằng ngày. . . “ (Trần Lê Việt)
13 bài Tù Khúc của Vũ Cao Hiến do anh Đinh Quốc Trực hát hòan tòan dựa trên trí nhớ của một người yêu tù khúc của bạn mình, thực hiện 20 năm sau trên mảnh đất tự do để nhớ đến bạn:
“ . . . Trí nhớ anh Trực rất tốt nhưng qua một thời gian dài trên dưới hai mươi năm trời thì thật khó cho anh có thể diễn tả chính xác được cao độ, trường độ, luyến láy, từ ngữ của bài nhạc đúng như anh được biết nó từ đầu. Do vậy, trong một số bài nhạc, anh hát lần thứ nhì không giống với lần đầu. Hoặc có khi trường độ bị kéo dài một cách vô tình . . . “ (Trọng Minh).
(Ghi chú: Anh Trọng Minh đã bỏ công ghi lại trên giấy (nhạc phổ) tòan bộ 13 bài tù khúc của của Vũ Cao Hiến. Trong tương lai khi công việc bớt bề bộn, chúng tôi sẽ bổ túc thêm phần nhạc phổ các tù khúc của Vũ Cao Hiến cũng trong khuôn khổ bài giới thiệu này. TV&BH).
Riêng bài tù khúc “Tâm hồn tôi” trong số 13 bài giới thiệu ở đây, đã được Nguyễn văn Ngoan, một bạn tù Vĩnh Quang thực hiện phần video để nhớ lại một mùa xuân nào nghe chính Vũ Cao Hiến hát, nhìn chung quanh, những khuôn mặt bạn bè nhòe nhọet nước mắt, kể cả một số cán bộ trại tù và gia đình họ đứng “nghe lén” ở xa xa (Video Tâm Hồn Tôi – Nguyễn Văn Ngoan – Xin bấm vào để xem và nghe. TV&BH)
Người hát tù khúc Đinh Quốc Trực nay cũng đã ra người thiên cổ
Ghi chú: Trong nỗ lực tiếp tục hòan chỉnh phần giới thiệu những tù khúc đã được đưa lên chuyên mục Tù Khúc trước đây, với sự giúp đỡ biên sọan từ gia đình và bạn hữu của Vũ Cao Hiến, chúng tôi đính kèm theo đây các bản ký âm (nhạc phổ ) những tù khúc của Vũ Cao Hiến do anh Trọng Minh hiệu đính từ bản thảo của VCH mà gia đình còn giữ được.
Xin trân trọng giới thiệu.
T.Vấn
Ngày 10 tháng 7 năm 2015
01-Tâm sự người lính Biệt Động
(Bản Ký Âm)
Lời:
(Ghi theo âm bản MP3 do anh Đinh Quốc Trực trình bày)
Nhớ mùa chinh chiến xưa
Miền Tây Nguyên đất đỏ
Núi cao hơn mây mù
Đường về Plei-ze-reng
Sương mù đồn Ben-hét
Quạnh quẽ vùng núi đồi
Tôi người lính mũ nâu
Bạc vai màu áo trận
Dấu chân qua bao lần
Đường hành quân xa xôi
Băng rừng rồi vượt suối
Bao chiến dịch ngược xuôi
Đời người lính, ba lô và cây súng
Bên chiến hào, quanh năm cùng chiếc võng
Tôi vẫn nhớ nhiều về khu phố quạnh hiu
Tôi vẫn nhớ nhiều về đôi mắt người yêu
Bây giờ tôi chốn đây
Buồn da thịt mỗi ngày
Kiếp chung thân lưu đầy
Từng thời gian qua đi
Âm thầm buồn lặng lẽ
Xa lắm ngày trở về
Trở lại chốn núi cao
Miền Dak-tô nắng đỏ
Gió Chư-pao óan hờn
Trả lại em Plei-ku
Nỗi lòng người lính cũ
Chinh chiến của ngày xưa
02- Biết Bao Giờ
Lời: (Thơ Hồ Đắc Thái)
(Ghi theo âm bản MP3 do anh Đinh Quốc Trực trình bày)
Nơi tôi ở đất cằn không màu mỡ
Thung lũng buồn vây kín cả tương lai
Thời gian qua đi, riêng tôi ngồi lại
Có biết đâu thế giới bên ngòai
Biết bao giờ tôi trở về nơi góc biển
Bơi thuyền đánh cá với đám dân chài
Hay bước chân vào quán cà phê nghe nhạc
Tiếng hát Lệ Thu, khói thuốc ngọt ngào
Biết bao giờ lại bước chân vô rạp hát
Xem phim Za-nuch, Ko-No-Sa-Wa
Hoặc đến Bình Long nơi miền lửa đạn
Hố hầm năm xưa đã quá quen thân
Nơi tôi ở có mùa đông lạnh giá
Trưa nắng hạ thiêu đốt cả đôi vai
Buồn vui qua đi, đôi môi còn đọng
Những ước mơ thế giới bên ngòai
Tôi ước mơ có thời giờ nhàn rỗi
Bên hiên nhà nghiền ngẫm những chuyện xưa
Hay về tận cùng miền Năm Căn, Cái Nước
Cô gái miền Nam chất phác ngoan hiền
Tôi vẫn yêu đời như thời gian trước vậy
Không bi quan dù ở chốn lao tù
Bao việc sẽ làm, đường xa xứ lạ
Thấy duyên cũng kết, thầy chùa cũng tu.
03- Lời cho thành phố (Sài Gòn)
Từ nhà tù tôi trở về thành phố ấy
Tôi xin chào những con đường dài cô đơn
Tôi chia buồn cùng hàng cây khô vàng vọt
Tôi gọi thầm người tôi yêu đang độ buồn
Sài Gòn ơi ! Ta còn yêu phố phường ngày nào
Khi ta về áo chiến đẹp màu, một thời muôn phương
Ly rượu trao tay tiếc thương bao bè bạn
Trận địa nào vĩnh viễn ra đi
Sài Gòn ơi ! Sau cuộc chiến ta còn lại gì ?
Thân phận này hóa kiếp tù đày, lạc lòai, đơn côi
Thương thời gian sao trôi qua đem tàn tạ
Vỉa hè buồn nhớ bước chân đi
Rồi khi tôi đi, để lại thành phố hoang liêu từng đêm nức nở
Đèn đường khuya thao thức
Áo xưa màu chưa phai nhạt một đời kia phong sương
Để làm một lòai chim vỗ cánh tung bay
Hẹn em bao giờ ta gặp nhau lần nữa
Ngày ấy thanh bình về nở hoa.
04- Nhớ không gian
Lời:
(Ghi theo âm bản MP3 do anh Đinh Quốc Trực trình bày)
Giờ này lặng nhìn làn mây trôi
Đã bao năm ta cách biệt nhau rồi
Xin nhắn gởi về không gian nỗi nhớ
Lối bay xưa bây giờ mộng ngăn đôi
Bầu trời kỷ niệm của tôi ơi
Sáng sao đêm vương mây bốn phương trời
Trên tuyến lửa đàn chim ưng vỗ cánh
Bước chân đi âm thầm đạn bom rơi
Chiều rừng già hòang hôn xuống lấp lánh
Đêm cao nguyên lạnh giá trong sương khuya
Trường Sơn ơi ! nơi chôn bao giặc thù
Chiến tuyến khói mịt mù
Những chiến công bừng nở
Phận tù đày từng ngày dài trôi qua
Núi Ba Sao vây kín trời Nam Hà
Xin ước hẹn ngày mai xuân tươi thắm
Cánh bay xưa trở về vùng trời thân yêu.
05- U Hòai
Lời: (Thơ Hồ Đắc Thái)
(Ghi theo âm bản MP3 do anh Đinh Quốc Trực trình bày)
Cơn gió mùa đông chiều nay chợt về
Cho lòng mình còn nhiều thương nhớ
Sao vẫn thương dáng em ngày gặp gỡ
Sao vẫn buồn em khóc lúc chia phôi
Sương mù nơi đây ôm trọn kín khung trời
Thanh thóat lời em bài ca ngày nào
Ru tình mình về theo mơ ước
Yêu thương em xót xa này một kiếp
Những bước nhỏ chợt chắp cánh bay đi
Cho buồn lên mi, cuộc tình sớm chia ly
Rồi nơi đây, vẫn như ngày xưa cũ
Nơi hố hầm địa đạo tận rừng sâu
Tôi vẫn không quên con đường hoa quen thuộc
Vào nhà em khu phố đơn sơ buồn
Còn không em áo xưa màu trong trắng
Bên mái trường bè bạn tuổi thần tiên
Theo bước chân em tháng ngày vui thơ dại
Mộng ngày xuân sao môi em mau nhạt phai
Không biết bàn tay nào đưa nẻo về
Mắt huyền còn đẹp theo năm tháng
Bên công viên dấu chân ngày về phép
Gót son mềm rạp Rex đêm đêm
Thương bờ vai em thương thành phố lên đèn
Không biết rồi mai một khi tôi về
Phố Sài Gòn bừng lên hoa nắng
Trong tim em có bao giờ thổn thức
Áo hoa rừng đẹp với nắng ban mai
Thương người chinh nhân còn nặng niềm u hòai
06- Chín tháng quân trường (Quân trường xưa)
Ghi chú: Xin lưu ý, theo bản thảo của VCH bài tù khúc có tên “Qua quân trường cũ”, VCH phổ thơ Hồ Đắc Thái. Về phần nhạc, âm bản do anh Đinh Quốc Trực hát có khác đôi chút với bản ký âm nói trên, nên chúng tôi đính kèm bản thu âm không lời, cũng do anh Trọng Minh thực hiện.
(Bản Ký Âm)
Lời:
(Ghi theo âm bản MP3 do anh Đinh Quốc Trực trình bày)
Đường vô Thủ Đức, lối về Chợ Nhỏ
Quân trường xưa, một thuở dấu chân anh
Ngày nắng cháy, thao trường đổ mồ hôi
Những đêm đen, ngồi gác giặc bụi bờ
Long Thành Mỹ (?), cổng số 9 mến thương
Vườn nhà nào, sòai riêng đang mùa trái
Những đêm di hành, về xóm Tân Vạn, chờ nhau
Chiều cuối tuần, nô nức về đô thị
Sống ung dung, như một gã thư sinh
Sáng thứ Hai, trở về khuôn phép cũ
Súng lên vai, theo nhịp bước quân hành
Ngày ra trường, mỗi đứa một phương trời
Những bâng khuâng, vui buồn lúc chia phôi
Tôi bước đi, về vùng 3 biên giới
Những luyến lưu, chín tháng trời mến thương
Rồi tan cuộc chiến, tôi lại trở về
Quân trường xưa, ẩn hiện bóng cây đen
Tôi nghe như tiếng, réo gọi của đồi Tăng Nhơn
Nhớ không anh, bài chiến thuật ngày nào
Tuổi học trò, thành chiến sĩ gió sương
Trong binh thư, dạy anh không hề nói đến chuyện quy hàng
Người lính thua cuộc, buồn đau
Người lính thua cuộc, hờn đau
Người lính thua cuộc, hờn đau
07- Lời cho Nguyệt Ánh (Lời: Ngọc Phi )
(Xin bấm vào đây để xem Video “Lời cho Nguyệt Ánh“ do Nguyễn Văn Ngoan thực hiện):
Lời cho Nguyệt Ánh
Giờ tôi nơi đây trong chốn lưu đầy
Trên quê hương này từng ngày hờn đau theo năm tháng
Từ nơi xa xăm tiếng hát em bay về
Nghẹn ngào buồn dâng cho phận người
Ngày em ra đi, đất nước điêu tàn, quê hương đọa đầy
Cuộc đời giờ chia phôi muôn lối
Ngày em ra đi những xót xa lệ nhòa
Ngập tràn mùa vui xưa còn đâu
Em người em tôi chưa gặp, người em tôi chưa quen, người em xa quê hương
Nhưng tiếng hát ấy bay về
Về thành phố hoang liêu đến ruộng đồng tiêu điều
Hay núi rừng trận địa
Có từng đòan người chiến đấu âm thầm
Như đạn pháo khi xung trận là ánh trăng trong đêm
Nụ hoa trong con tim
Như những nước mắt mẹ già
Chờ đợi đứa con xa, trong ngục tù chưa về
Ôi quê hương đang vào trận
Xin cám ơn cuộc đời còn cả triệu lời ca.
08- Xa Vời (Tâm Hồn Tôi)
(Xin bấm vào đây để xem Video “Tâm Hồn Tôi“ do Nguyễn Văn Ngoan thực hiện):
Tâm hồn tôi không phải ở nơi đây
Tâm hồn tôi ở miền quê xa ấy
Tâm hồn tôi không phải ở nơi đây
Tâm hồn tôi ở miền xa xôi nào
Tôi vẫn nhớ lời thơ người xưa cũ
Tâm hồn tôi tâm hồn kẻ lưu đầy
Tâm hồn tôi tâm hồn người viễn xứ
Tâm hồn tôi tâm hồn này thương đau
Tôi thương quá mẹ tôi giờ sương nắng
Đôi vai gầy vất vả đời ngược xuôi
Tâm hồn tôi không phải ở nơi đây
Tâm hồn tôi ở miền quê xa ấy
Tâm hồn tôi không phải ở nơi đây
Tâm hồn tôi ở miền xa xôi nào
Ngày ngày trôi qua đồi núi Tam Đảo
Vẫn ngỡ mình ở tận mãi nơi nao
Đường hành quân áo hoa rừng chập chùng
Vùng U Minh hay chiến tuyến địa đầu
Ngày ngày phôi phai cuộc sống lao tù
Thương kỷ niệm ngọt ngào lẫn thương đau
Bước về đâu đôi chân cấm cố
Tâm hồn tôi xin giữ vẹn sắc màu
Mỗi chiều về hát tình ca buồn nhất
Cho tâm hồn trọn vẹn thú cô đơn
Cho mình trở về tình yêu ngày cũ
Kiếp lưu đầy còn ấp ủ vàng son
Tâm hồn tôi không phải ở nơi đây
Tâm hồn tôi ở miền quê xa ấy
Tâm hồn tôi không phải ở nơi đây
Tâm hồn tôi ở miền xa xôi nào
09- Tìm Người Yêu
Người yêu tôi đâu? tôi đi tìm ở đâu?
Tìm em nơi đấu? tôi đi tìm ở đâu?
Tìm em nơi đâu? tôi đi tìm trong hơi thở
Tôi đi tìm trong đêm khuya thổn thức trong tình yêu
Ngày nào đã quá xa xôi
Nụ hôn đầu đời trên đôi môi
Vòng tay ngày nào khép kín trong tôi
Ôi! tiếng hát nào vẫn sống trong tôi
Tiếng hát nào đã đưa về mùa xuân chút hương nồng nhạt phai
Rồi đêm nay trong địa ngục lửa đỏ
Đang đốt lên niềm đớn đau cùng tận
Tôi vẫn mơ, tôi vẫn mơ chim bằng chằp cánh tung bay
Cảnh thiên đường nơi chân trời hạnh phúc
Tôi muốn đi, tôi muốn đi về miền có lòai cỏ dại, dù tàn phai
Tìm em nơi đâu khi đời còn hận thù
Tìm em nơi đâu khi lòng nhiều xót xa
Tìm em nơi đâu chút mộng mị còn lại
Tìm em nơi đâu khi đời còn đớn đau
Tìm em ở nơi nào
Trên đỉnh đồi cao hay thung lũng sâu
Tìm em ở nơi đâu
Em đang u sầu hay đang hạnh phúc
Tìm em giữa chốn kinh thành
Hay trong thôn vắng, giữa chốn tu hành, bên giòng nước trong
Tìm em trong nắng chói hay trong mưa rơi
Tìm em bên cõi đời hay trong bầu trời
Giữa trăng sao.
10- Bên Giòng Sông Hàn (Ngày xa Đà Nẵng)
(Bản Ký Âm)
Lời:
(Ghi theo âm bản MP3 do anh Đinh Quốc Trực trình bày)
Nhớ ngày tôi ra đi
Xa Đà Nẵng lòng não nề
Bao giờ biết ngày trở về
Ngọn cờ vàng gió vẫn tung bay
Từng nòng đạn pháo vẫn quanh đây
Đêm di tản nỗi nhớ vơi đầy
Chiến thuyền xuôi phương Nam
Xin từ giã từng đọan đường
Bao giọng nói lời hỏi chào
Giòng kỷ niệm quấn quýt bên nhau
Mùa biển động bão táp đêm đông
Hoa phượng về tắm nắng ven sông
Thương sao những đêm trăng
Sóng nước Mỹ Khê
Thương sao dáng chinh nhân
Phong sương ngày về
Một mình dừng chân nơi quán vắng
Tìm lại thời thanh xuân đã mất
Tiếc nuối tuổi hoa niên xưa
Theo thời gian chẳng trở lại
Em còn ước vọng cuộc đời
Vùng tuyệt vời trống vắng bao năm
Mà nửa đời vẫn kiếp vong thân
Thương phận người kiếp sống long đong
11- Tóc Đen
Tóc đen tóc đen ve vuốt hão huyền
Gió làm cho rối mây mù tháng năm
Vương trên ngọn cây
Tóc đen tóc đen ve vuốt hão huyền
Câu thơ năm cũ kỷ niệm đong đầy
Võng tóc em bay
Mùa hè ở đây chỉ có heo may
Bên vòng dây kẽm
Mùa hè ở đây đêm căng mắt nhớ
Thân anh tù đày
Ôi tóc em bay
Ôi tóc em bay
Đêm trăng mùa hạ
Có còn thơm ngát
Bóng ngày chưa qua
Bóng ngày chưa qua
Cheveux noir, Cheveux noir,
Lời thơ bỗng trắng
Tình anh bỗng gầy
12- Trên bước chân chim
Nếu hình dung em đến bằng những ngày và những đêm
Nếu (thiếu 2 chữ) em đo lường bằng những phút sống bên nhau
Anh chắc rằng tháng năm này sẽ xanh xao
Rồi tình mình sẽ phai mau
Bởi đất đỏ (thiếu 2 chữ)
Cơn lốc đời đang tàn phá thịt da
Bước trầm tư anh lê gót trên đường mòn
Có vòng kẽm gai và chả nhọn (?) vây quanh
Nhìn trời mây trôi thênh thang
Nhìn nòng súng thép hờn căm
Bên đòan người càng nín câm
Có tiếng chim non bên bờ cỏ dại
Gió nhẹ thì thầm như tiếng em
Anh nhìn xuống bàn tay đã chai
Nhẫn vàng ngày xưa mới thay bằng nhẫn nhôm
Lời Thánh kinh reo vui
Chen tiếng chuông giáo đường
Tình yêu suốt đời ta hiến dâng nhau
Núi rừng cách ngăn đâu để nói mình quên nhau
Nếu mùa xuân bất diệt nở trong gian lao
Anh lau những giọt mồ hôi khổ đau trên thân cây tùng
Đâm chồi hy vọng tình yêu mạnh hơn sự chết của mùa phục sinh
Anh chắc anh trở về trên bước chân chim
Gọi tên em và nói rằng tình yêu không đến bằng những ngày và những đêm
13- Như mưa Cam Lồ
Người không biết ta
Em không biết ta
Nhưng sao yêu ta hỡi người
Ta không biết em
Ta không biết người
Nhưng sao yêu người hỡi ta
Người đến với ta em đến với ta
Khi tim ta khô gầy
Ta đến với em ta đến với người
Khi người vừa tuổi xuân xanh
Ta như con chim trong lồng
Em đến hơi nồng ấm áp
Em như cơn mưa cam lồ
Mưa xuống cho đời ta thôi héo hon
Ta say như điên như cuồng
Trong cơn lốc của cuộc tình không tên tuổi
Khi trong tim ta mỏi mòn
Em đến cho đời ta quên đau thương
13 Tù Khúc Vũ Cao Hiến. Thực hiện và trình bày: Đinh Quốc Trực
©T.Vấn 2012