Viết thêm của người dịch (5/2022):
Mother’s Day tháng 5, 2022 sẽ là ngày Hiền Mẫu đầu tiên trong cuộc đời các con tôi không còn Mẹ nữa để chúng từ xa trở về nhà, mang theo trên tay đóa hoa tươi thắm của lòng hiếu thảo và ôm Mẹ nói những lời chân thật nhất từ đáy lòng. Mẹ của chúng nay “đã khuất sau cánh cửa nước Trời”.
Chúng sẽ rơi nước mắt, đọc lại đoạn văn cuối cùng trong bài dụ ngôn về Mẹ của nhà văn người Mỹ Temple Bailey, mà bố của chúng đã nghĩ đến ngày này từ 15 năm trước khi cặm cụi ngồi chuyển ngữ đoản văn đẹp tuyệt vời của bà:
“. . .And they stood and watched her as she went on alone, and the gates closed after her. And they said, “We cannot see her, but she is with us still. A mother like ours is more than a memory. She is a Living Presence.” [Các đứa con của bà mẹ, đứng bất động nhìn theo bóng dáng mẹ bước đi một mình về phía cánh cổng. Rồi khi cánh cửa đã khép lại, họ bảo nhau: “Chúng ta không còn nhìn thấy mẹ nữa, nhưng mẹ vẫn ở bên cạnh chúng ta. Một người mẹ, như mẹ của chúng ta, đẹp hơn một hồi ức dịu dàng. Bà là Sự Hằng Sống].
15 năm trước, tôi đã nghĩ đến ngày này. Nhưng tôi đã không hề nghĩ rằng, tưởng rằng, tin rằng mình vẫn còn ở bên cạnh các con để nhìn thấy chúng “. . .đau đớn hiểu được những mất mát mà bố của chúng đã chịu từ năm mới lên 10 tuổi.”
T.Vấn
(Tháng 5/2022)
Mẹ bỏ ta đi,
Mẹ về cõi Phật Vô Ưu
Những đứa con tuổi năm mươi
Khóc như ngày mới lớn
(Ngọc Phi)
Dịp tháng 5 năm 2007, tôi nhận được bức thư dưới đây từ một độc gỉa trẻ khi cô đọc bài “Mồ côi mẹ liếm lá đầu đường” trên Website www.vnusps.org của Hội những nhân viên gốc Việt làm việc cho Bưu Điện Hoa Kỳ:
"Thưa chú T.Vấn, con tên Thơ Nguyễn. Tình cờ con có đọc bài “Mồ côi mẹ liếm lá đầu đường” của chú mà con không thể nào cầm được nước mắt. Trong cuộc sống của đời người, ta thường trải qua bao nhiêu mất mát, thăng trầm, khổ nhọc nhưng niềm đau khi ta mất Mẹ có cái gì lớn lao và không sao tả hết được. Con còn Mẹ và cảm thấy được hạnh phúc hơn khi đọc xong bài của chú và nỗi cảm thông với chú khi không còn Mẹ nữa. Trong một năm, đối với con, thì ngày Mẹ Hiền là ngày thiêng liêng nhất. Vì con không biết rõ ngày sinh nhật của Mẹ, nên con đã chọn ngày Mẹ Hiền để làm những điều có ý nghĩa nhất và cũng là ngày để trả ơn Mẹ đặc biệt hơn. Mỗi ngày đi qua, dường như sự hy sinh của Mẹ ngày càng lớn hơn, thông qua những chuỗi ngày khi con sinh ra đời, lớn lên rồi lập gia đình. Không những ngày nay Mẹ con thương các con vô bờ bến mà nay phải thương yêu và giúp đỡ những người cháu lần lượt ra đời của bà. Ôi thật cao cả quá . . . “.
Bức thư “ướt sũng” nước mắt của cô gái trẻ, gợi cho tôi nhớ đến chính mình, thằng bé 10 tuổi theo sau quan tài mẹ mình khóc hết những giọt nước mắt trong cuộc đời làm người, để rồi sau đó không còn nước mắt mà khóc, kể cả khi bố tôi nằm xuống vì tai biến mạch máu não 8 năm sau đó. Sáng nay, đứa con gái 14 tuổi của tôi xin phép được ở lại trường sau giờ học vì mẹ của bạn cháu vừa qua đời vì bệnh tim. Mấy đứa bạn cùng lớp với cô gái nhỏ bất hạnh muốn được cùng nhau vào nhà nguyện của trường đọc kinh và cầu nguyện cho linh hồn người mẹ trẻ, và cũng muốn được có cơ hội chia sẻ nỗi đau ấy với bạn mình. Con gái tôi còn tỏ vẻ “vui mừng” khi buột miệng nói với bố “may quá mẹ của mình chưa chết”. Tôi hiểu tâm trạng của con khi nhớ đến hòan cảnh của chính mình. Thấy nỗi bất hạnh của người khác mới sực nhớ rằng mình là kẻ may mắn.
Cũng tình cờ, tôi đọc được một câu truyện ngụ ngôn về người mẹ của nhà văn Mỹ nổi tiếng ở tiền bán thế kỷ 20 Irene Temple Bailey, xin được kể lại ở đây như một món quà gởi đến những kẻ may mắn và cả những những người bất hạnh, nhân ngày Hiền Mẫu. Và bởi vì cô gái trẻ tên Thơ Nguyễn hay con gái của tôi, rồi cũng sẽ đến một ngày làm kẻ bất hạnh khóc hết nước mắt tiễn mẹ mình về nơi an nghỉ cuối cùng, nên câu chuyện ngụ ngôn này sẽ đóng vai trò chiếc vai cho các người con mất mẹ dựa vào đó mà tìm sự an ủi trong lúc họ cần đến nhất .
Ngụ Ngôn Mẹ
Người mẹ trẻ đặt chân trên con đường đời. “Đường còn xa không?” Bà hỏi. Người dẫn đường trả lời: “Còn xa lắm, và đầy chông gai nữa. Bà sẽ già cỗi trước khi đi đến cuối con đường. Tuy vậy, cái cuối cùng bao giờ cũng tốt đẹp hơn lúc khởi đầu”. Nhưng người mẹ trẻ tỏ ra sung sướng. Bà không tin rằng lại có điều gì tốt đẹp hơn những năm tháng bà được làm người mẹ. Vì vậy, bà thản nhiên vui đùa với các con, bẻ cho chúng những bông hoa tươi thắm bên đường, tắm chúng trong những dòng suối trong mát. Nhìn những tia nắng mặt trời nhẩy múa xung quanh con mình, bà mẹ trẻ cảm thấy cuộc sống thật tuyệt vời, bà kêu lên: “Liệu còn có điều gì đáng yêu hơn cuộc sống này nữa không?”
Rồi đêm đến. Bão tố, bóng tối phủ kín lối đi. Lũ trẻ run rẩy vì sợ hãi, vì lạnh. Người mẹ trẻ kéo các con lại gần, ôm ấp lấy chúng như gà mẹ ôm ấp đàn gà con. Các con của bà vui sướng “Mẹ ơi, chúng con không sợ hãi nữa. Có mẹ ở bên, không điều gì có thể làm hại chúng con được”. Bà mẹ trẻ đáp: “Các con đã làm mẹ vui hơn một ngày vui sướng nhất, vì mẹ đã dạy cho các con được sự can đảm”.
Ngày rạng ánh bình minh. Trước mặt, là một ngọn đồi. Mấy mẹ con cứ leo, leo mãi, cho đến khi tất cả đều mệt lử, nhưng người mẹ trẻ luôn khuyến khích các con: “Hãy cố lên, chỉ cần một chút kiên nhẫn nữa thôi là chúng ta sẽ lên đến đỉnh đồi.” Lũ trẻ ngoan ngõan nghe lời mẹ, và khi tới nơi, chúng nói: “Mẹ ơi, chúng con đã không thể leo đến đích được nếu không có mẹ!”. Người mẹ trẻ, đêm đó khi bà đặt mình nằm xuống, bà ngước nhìn các vì sao và nói: “Ngày hôm nay còn tốt đẹp hơn cả ngày vừa qua. Các con của tôi đã học được sự kiên trì chịu đựng khi phải đối đầu với gian khổ. Ngày hôm qua, tôi đã ban cho chúng lòng can đảm, và ngày hôm nay chúng nhận được sức mạnh từ bài học kiên trì.”
Ngày kế tiếp, trên trời xuất hiện những đám mây kỳ lạ làm âm u cả mặt đất. Đó là những đám mây của chiến tranh, của thù hằn, của tội ác. Trong bóng tối âm u, lũ trẻ mò mẫm, sờ sọang, rồi trượt chân vấp té. Người mẹ trẻ bảo các con: “Các con, hãy ngước mặt nhìn lên. Hãy đưa mắt về vùng ánh sáng!”. Lũ trẻ nhìn, thấy ở trên đỉnh những đám mây đen là thứ hào quang chói lọi vĩnh cửu, nó đã dẫn lũ trẻ vượt ra khỏi sự che phủ của bóng tối, của mây đen. Đêm hôm đó, người mẹ hài lòng, nói: “Ngày hôm nay là ngày tôi vui sướng nhất trong đời. Các con tôi đã học hỏi được tất cả những gì tôi có thể dậy dỗ chúng”.
Thế rồi, những ngày, những tháng, những năm cứ lần lượt trôi qua. Cuộc hành trình vào đời của bà mẹ và các đứa con của mình vẫn tiếp tục. Nhưng bây giờ, người mẹ trẻ không còn trẻ nữa. Bà trở nên bé nhỏ đi vì tấm lưng còng. Trong khi đó, các con bà đã trưởng thành, thân thể cao to cường tráng, với những bước đi vững chãi can trường. Mỗi khi gặp đọan đường gập ghềnh hiểm trở, chúng bế bà lên dễ dàng, vì bây giờ hình hài bà đã nhẹ như một sợi lông chim. Và cuối cùng, họ đặt chân đến một ngọn đồi. Phía bên kia là những con đường sáng rực rỡ và những cánh cửa đời dát vàng mở rộng thênh thang. Bà mẹ bèn nói với các con: “Mẹ đã đi đến cuối cuộc hành trình của mình. Chỉ đến bây giờ, mẹ mới tin rằng cái cuối cùng đẹp hơn sự khởi đầu, vì các con của mẹ đã có thể bước đi một mình, cũng như rồi đây con cái của các con sẽ biết bước đi một mình không cần các con dẫn dắt”. Những đứa con liền nói với mẹ: “Mẹ ơi! Lúc nào mẹ cũng sẽ đi bên cạnh chúng con, kể cả khi mẹ đã khuất sau cánh cửa nước Trời”.
Các đứa con của bà mẹ, đứng bất động nhìn theo bóng dáng mẹ bước đi một mình về phía cánh cổng. Rồi khi cánh cửa đã khép lại, họ bảo nhau: “Chúng ta không còn nhìn thấy mẹ nữa, nhưng mẹ vẫn ở bên cạnh chúng ta. Một người mẹ, như mẹ của chúng ta, đẹp hơn một hồi ức dịu dàng. Bà là Sự Hằng Sống”.▄
(Nguyên tác: Parable of Motherhood by Temple Bailey *)
Parable of Motherhood
By
Temple Bailey
The young mother set her foot on the path of life. “Is the way long?” she asked. And her guide said, “Yes, and the way is hard. And you will be old before you reach the end of it. But the end will be better than the beginning.” But the young mother was happy and she would not believe that anything could be better than those years. So she played with her children and gathered flowers for them along the way and bathed them in the clear streams; and the sun shone on them and life was good, and the young mother cried, “Nothing will never be lovelier than this.”
Then night came, and storm, and the path was dark and the children shook with fear and cold, and the mother drew them close and covered them with her mantle and the children said, “Oh Mother, we are not afraid, for you are near, and no harm can come,” and the mother said, “This is better than the brightness of day, for I have taught my children courage.”
And the morning came, and there was a hill ahead and the children climbed and grew weary, and the mother was weary, but at all times she said to the children, “A little patience and we are there.” So the children climbed and when they reached the top, they said, “We could not have done it without you, Mother.” And the mother, when she lay down that night, looked up at the stars and said, “This is a better day than the last, for my children have learned fortitude in the face of hardness. Yesterday I gave them courage, today I have given then strength.”
And with the next day came strange clouds which darkened the earth, clouds of war and hate and evil–and the children groped and stumbled, and the mother said, “Look up. Lift your eyes to the light.” And the children looked and saw above the clouds an Everlasting Glory, and it guided them and brought them beyond the darkness. And that night the mother said, “This is the best day of all for I have shown my children God.”
And the days went on, and the weeks and the months and the years, and the mother grew old, and she was little and bent. And her children were tall and strong and walked with courage. And when the way was rough they lifted her, for she was as light as a feather; and at last they came to a hill, and beyond the hill they could see a shining road and golden gates flung wide. And the mother said, “I have reached the end of my journey. And now I know that the end is better than the beginning, for my children can walk alone and their children after them.” And the children said, “You will always walk with us, Mother, even when you have gone through the gates.”
And they stood and watched her as she went on alone, and the gates closed after her. And they said, “We cannot see her, but she is with us still. A mother like ours is more than a memory. She is a Living Presence.”
_____________________________
*Irene Temple Bailey (1865-1953), nhà văn người Mỹ nổi tiếng với nhiều tác phẩm truyện ngắn và truyện dài. Năm 1933 là nhà văn có trị gía tác quyền cao nhất thế giới. Đặc biệt, bà chưa bao giờ lập gia đình. Những tác phẩm được bà viết ra với tất cả sự trân trọng, chính là những đứa con yêu quý của bà. – T.Vấn .■
© T.Vấn 2008
