DỊCH THOÁT THƠ
HAI CÂU
1.
Cố quốc sơn hà khan lạc nhật,
Tha hương thân thế thác phù vân
(THU NHẬT KÝ HỨNG – Nguyễn Du)
Thoát dịch:
Quê hương ngút mắt. chiều phương ấy
Chở hết mây ơi. nỗi sầu này!
2.
Trù trướng thâm tiêu cô đối ảnh
Mãn sàng trê vũ bất kham thinh
(TỐNG NHÂN – Nguyễn Du)
Thoát dịch:
Đêm thăm thẳm. sầu riêng với bóng
Chiếu chăn nhầu. mưa động thốn tâm!
3.
Phu tọa nhàn song tửu nhãn khai
Lạc hoa vô số hạ thương đài
(ĐỐI TỬU – Nguyễn Du)
Thoát dịch:
Lặng ngồi độc ẩm bên song cửa
Mắt lệ người nhìn lá hoa rơi!
BỐN CÂU
Nhân đọc thơ chữ HÁN của đại thi hào NGUYỄN DU (1765 – 1820) tôi xin được ghi ra đây 4 câu thơ trong bài KÝ MỘNG của cụ.
Về bài thơ KÝ MỘNG: Người đàn bà (mỹ nhân) Nguyễn Du tưởng nhớ chính là người vợ hiền đã mất. Thương thay!
Khá thương cho những ai cùng tâm trạng với Nguyễn Du, vì hoàn cảnh chiến tranh, vì công vụ, vì tù tội, vì trốn lánh… mà không thể nào cầm tay vợ hiền nghe nàng dặn dò lúc nàng giã biệt cõi đời.
Bài thơ dưới đây viết trong bối cảnh khi tác giả đứng bên dòng sông hoài niệm tại quê nhà, nhìn dòng sông và nhớ đến người vợ hiền đã khuất núi tại quê của nàng.
Trong bài này Nguyễn Du dùng lại một điển tích Tàu rất nổi tiếng.
Truyện kể:
“Biết một vị vua vì quá nhớ người thiếp yêu, một đạo sĩ làm phép giúp vua có thể tìm gặp lại người xưa. Ông bày phép cho treo hai cái màn, một màn bên trong có vua ngồi và màn bên kia thắp nến, người đẹp hiện về sẽ ở bên trong. Qua ánh nến lung linh trong đêm vắng, cộng nỗi “nhớ người xưa” vô cùng khiến vua đặt hết niềm tin vào bùa phép. Vua đã “thực sự thấy” người thiếp yêu hiện về trong bức màn sa bên kia. Nhà vua được đêm tâm tình, thủ thỉ cùng vợ” (Laiquangnam)
Tôi xin mạn phép dịch thoát bốn câu cuối (toàn bài 24 câu) gây cảm xúc nhất (riêng tôi), coi như niềm trân trọng và tưởng nhớ đến người xưa.
KÝ MỘNG
…
Mỹ nhân bất tương kiến
Nhu tình loạn như ti
Không ốc lậu tà nguyệt
Chiếu ngã đan thường y
(Nguyễn Du)
Thoát dịch:
GHI QUA MỘNG
…
Giai nhân. người hỡi đâu rồi?
Tình sầu loạn mối. rối bời như tơ
Nhà không. xuyên ánh trăng mờ
Chiếu qua áo mỏng. thấu ta nỗi niềm!
TOÀN BÀI
Nguyên Lạc xin được ghi ra đây và xin phép dịch thoát vài bài thơ của đại thi hào NGUYỄN DU (1765 – 1820) mà tôi thích nhất.
Vì là dịch thoát, xin các bạn đừng đặt nặng phần đối chữ trong các cặp 3 – 4 và 5 – 6, cùng vị trí câu (theo tôi nghĩ, chỉ làm gò bó cảm nhận thơ), chỉ nên chú trọng về HỒN THƠ.
- Đây là nguyên tác bài thơ TỐNG NHÂN
TỐNG NHÂN
Hương Cần quan đạo liễu thanh thanh
Giang bắc giang nam vô hạn tình
Thượng uyển oanh kiều đa đố sắc
Cố hương thuần lão thượng kham canh
Triều đình hữu đạo thành quân hiếu
Trúc thạch đa tàm phụ nhĩ minh
Trù trướng thâm tiêu cô đối ảnh
Mãn sàng trê vũ bất kham thinh
(Nguyễn Du)
Thoát dịch:
TIỄN NGƯỜI ĐI
Hương Cần đường ấy liễu xanh xanh
Cuối ngọn đầu sông chan chứa tình
Ngự uyển oanh vàng ganh dáng vẻ
Cố hương rau mọn sắc tô canh
Triều đình phải đạo anh lo vẹn
Quê mẹ bội thề tớ mất danh
Thăm thẳm đêm sầu riêng với bóng
Biếng ngồi mưa rớt trúng ngay tâm
- Đây là nguyên tác bài thơ ĐỐI TỬU
ĐỐI TỬU
Phu tọa nhàn song tửu nhãn khai
Lạc hoa vô số hạ thương đài
Sinh tiền bất tận tôn trung tửu
Tử hậu thùy kiêu mộ thượng bôi
Xuân sắc tiệm thiên hoàng điểu khứ
Niên quang ám trục bạch đầu lai
Bách kì đãn đắc chung triêu túy
Thế sự phù vân chân khả ai
Thoát dịch:
ĐỐI MẶT CÙNG LY RƯỢU
Tựa song. mắt rượu. ngồi trông
Hoa rơi lả tả. phủ lòng thảm xanh!
Sống. không cạn chén trọn tình
Chết. ai tri kỷ rượu nghiêng rưới mồ?
Chim bay. xuân đổi hững hờ
Tháng năm rõ hiện. trắng bờ tóc ai!
Trăm năm. ví được say dài
Sự đời mây nổi. não thay kiếp người!
3.Đây là nguyên tác bài thơ THU NHẬT KÝ HỨNG
THU NHẬT KÝ HỨNG
Tây phong tài đáo bất quy nhân,
Đốn giác hàn uy dĩ thập phần.
Cố quốc sơn hà khan lạc nhật,
Tha hương thân thế thác phù vân.
Hốt kinh lão cảnh kim triêu thị,
Hà xứ thu thanh tạc dạ văn.
Tự sẩn bạch đầu khiếm thu nhập,
Mãn đình hoàng diệp lạc phân phân.
(Nguyễn Du )
Thoát dịch:
GHI LẠI CẢM HỨNG NGÀY THU
Gió tây vừa chạm khách tha hương,
Cái lạnh từ đâu bỗng nhập xương.
Quê mẹ trông vời chiều ngút mắt,
Mây ơi ta gởi nỗi niềm thương!
Đêm trước gió thu về réo gọi,
Thất kinh già tới bóng trong gương.
Mỉm cười đầu bạc gom góp vụng,
Lá vàng lả tả rụng đầy sân!
Qua trên là phần dịch thoát thơ chữ Hán của đại thi hào Nguyễn Du, chắc có nhiều khuyết điểm. Tuy nhiên, xin được xem đây như tấm lòng trân trọng và niềm tưởng nhớ đến bậc danh tài của Việt Nam thân yêu.
Nguyên Lạc
———————————————————————————————————–
Tham khảo: Thơ chữ Hán của Nguyễn Du – Thi Viện, Laiquangnam…
©T.Vấn 2017
