Tranh vẽ Sài Gòn của hoạ sĩ người Nhật Satoshi Kudo
(Nguồn: http://cuucshuehn.net)
Chỉ cần đọc “Một Hôm Chợt Nhớ Sài Gòn” thì những cảm xúc dâng tràn trong tâm hồn tôi rồi. Tựa đề bài thơ đã là môt câu thơ bình dị, nhưng hiện hữu ngay trong tôi cả một khung trời yêu thương dẫy đầy kỷ niệm. “Sài Gòn ơi, ta nhớ người trong cuộc đời!”
Khổ thơ đầu tiên cho tôi thấy lại những tà áo của “Nắng Sài Gòn em đi mà chợt mát” năm xưa:
Một hôm chợt nhớ… con đường
Năm xưa, trưa nắng tan trường em đi
Giòn vang tiếng guốc xuân thì
Áo bay cánh trắng nhu mì nón che
“Một hôm chợt nhớ…” không phải là nhớ hoài. Nhớ hoài nhớ mãi chỉ là một cách nói. Một hôm chợt nhớ là cách nói thật của lòng mình. Cuộc sống xô bồ đâu cho ta có thì giờ để nhớ. Một hôm chợt nhớ mới là cái nhớ làm cho ta tỉnh thức, và chỉ cần “Một hôm chợt nhớ…” đủ diễn đạt nỗi nhớ bất chợt tràn vào tâm hồn ta với biết bao hoài niệm thân thương về một quá khứ dầu vui dầu buồn cũng vẫn vàng son trong đời.
“Giòn tan tiếng guốc xuân thì/ Áo bay cánh trắng nhu mì nón che” tức thì cho ta liên nghĩ đến bài thơ “Áo Lụa Hà Đông” của Nguyên Sa mà môt thời quá khứ người ta yêu mến nó: “Nắng Sài Gòn anh đi mà chợt mát/Bởi vì em mặt áo lụa Hà Đông”. Thời đó chúng tôi yêu bài thơ Áo Lụa Hà Đông bao nhiêu thì bây giờ chúng tôi yêu câu thơ “Áo bay cánh trắng nhu mì nón che” bấy nhiêu vì trong câu thơ nầy có áo lụa Hà Đông và biêt bao tà áo khác của Sài Gòn thiếu nữ năm xưa.
Sài Gòn năm xưa là hoa lệ, Sài Gòn năm xưa là Hòn Ngọc Viễn Đông, là đô thành, là chốn đèn màu, là chốn ăn chơi, nhưng tác giả không nhớ những điều đó. Nhà thơ chỉ nhớ vỉa hè với những món ăn bình dân và những rạp chiếu phim bình thường cho cộng đồng thuở ấy:
Một hôm chợt nhớ vỉa hè
Bột chiên, bò bía, chén chè, ly kem…
Là khi tôi chợt nhớ em
Bộ phim rạp Rex, Eden… đượm tình!
Khổ thơ cũng bình thường như ly kem năm xưa, như chén chè năm xưa của một công nhân, của một chàng học sinh, sinh viên hay của bất kỳ người dân nào của Sài Gòn một thời chưa bị đổi tên. Thế nhưng, khổ thơ tự nhiên thẩm thấu vào lòng ta biết bao hương vị đậm đà mà ta nhớ mãi trong đời với vô biên yêu thương, vô vàn quyến luyến của một thời tưởng như ở cõi Thiên Đàng trong tâm tưởng mà ta chẳng bao giờ có lại.
Thế rồi từ con đường, từ chén chè, từ rạp chiếu phim nhà thơ nhắc đến tình yêu, thứ tình yêu của thuở vừa mới lớn,
Con đường với hàng me xinh
Một trưa bất chợt ve thình lình vang
Nụ hôn vội vội, vàng vàng
Ghế công viên, phút mơ màng chợt qua?
Nhớ đến tình yêu thì dòng sông ký ức chuyên chở về biết bao nhiêu kỷ niệm, kỷ niệm từ chiếc xe chuyên chở công cộng Lambretta thời ấy, đến những đia danh, đến con đường chính Bornard của phố Bến Thành thời xưa, đến tiếng chim gù nơi thư viện của môt thời sinh viên yêu đương hò hẹn:
Nhớ Sài Gòn, Lambretta…
Tiếng xe quyện khói đường ra Bạch Đằng
Hàng Xanh, cư xá mưa giăng
Nhớ Sài Gòn, Thảo cầm viên… chung dù
Phố Bonard, đường Nguyễn Du
Hàng hiên thư viện, tiếng gù chim câu
Dìu nhau ý hợp tâm đầu
Sài Gòn hò hẹn, lâu lâu Bến Thành…
Có lẽ ai chưa từng ở Sài Gòn năm xưa thì không cảm động mấy với hai khổ thơ nầy. Ngược lại ai từng ở Sài Gòn năm xưa, nhất là ở đó trong thời tuổi trẻ thì từng hình ảnh, từng địa danh trong thơ đã gắn sâu trong ký ức, khiến cho mỗi câu thơ đem đến cho ta một khung trời kỷ niệm, một vùng trời yêu thương và một nỗi niềm thương nhớ. Cái còn chưa chắc sẽ còn một ngày nào đó, nhưng cái mất đi mà ta yêu quý mới là cái còn mãi trong đời.
Bài thơ hay nhất ở một niềm mơ uớc thời trai trẻ. Niềm mơ ước ấy đẹp biết bao, thấm thía biết bao mà mỗi chúng ta ai có niềm mơ ước ấy, cứ mỗi lần nhớ lại thì một bầu trời êm đềm với màu sắc, với âm thanh êm ái hình nhứ tái hiện trong hồn, cho dầu ta ở bất cứ lứa tuổi nào đi nữa:
Nhớ đêm đèn đỏ, đèn xanh
Đêm màu hồng ước ta thành phu thê?
Rước dâu xe ngựa Thị Nghè
Qua Văn Khoa chợt lòng nghe mơ màng
Đêm màu hồng mơ ước được kết hôn cùng nàng, xe rước dâu đi qua vùng đất Thị Nghè, nơi có trường đại học Văn Khoa trên đường Cường Để. Có hàng ngàn ước mơ như thế, có hàng vạn bức tranh rước dâu như thế ấp ủ trong lòng những chàng sinh viên Văn Khoa, Luật khoa, Nông Lâm Súc…của thuở ấy, của các chàng trai có trường học trong vùng Thị Nghè hay vùng gần đó . Bức tranh nào ở đây cũng đẹp, cũng thơ, cũng mơ đến thắm thiết vô cùng.
Tất nhiên ước mơ không thành. Ước mơ mà thành thì khó thành thơ. Ước mơ không thành đem vào lòng mỗi chúng ta nỗi nhớ lưu ly, cho ta hương thơm vĩnh hằng, và cho thơ những vần tuyệt mỹ mà không cần gắn chữ kim cương, chỉ cần gắn tên các địa danh vào đó như tác giả đã làm, đủ cho mỗi chúng ta thấy lòng mình thổn thức!
Thế rồi, cuối cùng nhà thơ thu gọn một thời Sài Gòn trong các cụm tư “lang thang”, “gác trọ”, mưa và chiếc lá che mưa cầm trên tay. Những cụm từ nầy đủ nói lên tất cả, cho ta nhớ đến bài ca “Lời Buồn Thánh” của Trịnh Công Sơn: “Chiều chủ nhật buồn/Nằm trong căn gác đìu hiu/Ôi tiếng hát xanh xao của một buổi chiều/Trời mưa, trời mưa không dứt/Ô hay mình vẫn cô liêu.”, cho ta nhớ đến rất nhiều bài thơ, bài hát về một Sài Gòn năm xưa với vô vàn hình ảnh vui, buồn, đẹp và thân yêu đọng trong hồn ta mãi mãi:
Sài Gòn thuở bước lang thang
Trót thương gác trọ đêm vàng vọt đau
Lăn theo từng giọt mưa mau
Trên tay chiếc lá mùa sau biết còn?
Một hôm chợt nhớ Sài Gòn
Sài Gòn… đi mất chỉ còn mùi hương?…
Hai câu thơ “Một hôm chợt nhớ Sài Gòn/ Sài Gòn…đi mất chỉ còn mùi hương?…” khô khan biết bao, khô khan không có một giọt lê, không có một tiếng thở ra nuối tiếc, như một cái bấm bất ngờ tắt hình ảnh trên màn hình, và bóng tối hiện lên trên đó, người xem ấm ức trong lòng, bỏ đi mà vẫn trông chờ được xem tiếp, một sự trông chờ vô vọng. Hai câu thơ hàm chứa tất cả hụt hẫng, cho ta sự nhói đau như nhói đau của một vết thương lòng chẳng bao giờ lành được!
Nhà thơ Trần Hoàng Vy, một thi nhân có từ thời Sài Gòn chưa đổi tên, cho đến sau Sài Gòn đổi tên, nhà thơ vẫn còn được bạn đọc, bạn thơ ái mộ, yêu mến trên thi đàn. Tôi biết nhà thơ đã lâu, từ khi vườn ươm văn thơ Đất Đứng -Tây Ninh của nhà văn La Ngạc Thụy trồng bút danh tôi vào đó. Như thế đủ biết rằng thơ hay của ông không chỉ là bài thơ nầy mà còn rất nhiều bài thơ khác nữa. Sở dĩ tôi chọn bài này để viết vì tôi không viết cho người có danh, bởi người có danh nhiều đến trăm, vì tôi cũng không viết cho thơ hay, bởi vì thơ hay nhiều đến ngàn, mà tôi chỉ viết cho tôi, cho những bài thơ của bất kỳ ai đem đến cho quả tim tôi sự quyến luyến không dời chân đi được.
Sáng hôm nay, tôi được hạnh ngộ với “Một Hôm Chợt Nhớ Sài Gòn” của nhà thơ Trần Hoàng Vy cũng giống như Nguyên Sa năm xưa ngồi ở một quán cà phê nào đó, thấy tà áo em làm rợp mát cả Sài Gòn. Bài thơ của nhà thơ Trần Hoàng Vy không là một tà áo, là một bài thơ đã làm rợp mát cả Sài Gòn kỷ niệm trong tôi, cho tôi quay về thời tuổi trẻ đầy ứ mộng mơ và cho tôi những phút giây được sống lại trong Thiên Đàng quá khử. Tôi thấy lại cả Sài Gòn năm xưa trong trong thơ Trần Hoàng Vy!
Châu Thạch
Đà Nẵng 15/5/2021
MỘT HÔM CHỢT NHỚ SÀI GÒN
Một hôm chợt nhớ… con đường
Năm xưa, trưa nắng tan trường em đi
Giòn vang tiếng guốc xuân thì
Áo bay cánh trắng nhu mì nón che
Một hôm chợt nhớ vĩa hè
Bột chiên, bò bía, chén chè, ly kem…
Là khi tôi chợt nhớ em
Bộ phim rạp Rex, Eden… đượm tình!
Con đường với hàng me xinh
Một trưa bất chợt ve thình lình vang
Nụ hôn vội vội, vàng vàng
Ghế công viên, phút mơ màng chợt qua?
Nhớ Sài Gòn, Lambretta…
Tiếng xe quyện khói đường ra Bạch Đằng
Hàng Xanh, cư xá mưa giăng
Nhớ Sài Gòn, Thảo cầm viên… chung dù
Phố Bonard, đường Nguyễn Du
Hàng hiên thư viện, tiếng gù chim câu
Dìu nhau ý hợp tâm đầu
Sài Gòn hò hẹn, lâu lâu Bến Thành…
Nhớ đêm đèn đỏ, đèn xanh
Đêm màu hồng ước ta thành phu thê?
Rước dâu xe ngựa Thị Nghè
Qua Văn Khoa chợt lòng nghe mơ màng
Sài Gòn thuở bước lang thang
Trót thương gác trọ đêm vàng vọt đau
Lăn theo từng giọt mưa mau
Trên tay chiếc lá mùa sau biết còn?
Một hôm chợt nhớ Sài Gòn
Sài Gòn… đi mất chỉ còn mùi hương?…
Tháng tư, Sài Gòn
TRẦN HOÀNG VY
©T.Vấn 2021
