Tác giả: Trân Văn
“…Vỗ tay mà hát, nghiêng đầu mà hỏi, trời đất mang mang, ai là tri kỷ lại đây cùng ta cạn một hồ trường…”
(Nguồn: Sống Magazine)
Vũ Ánh đã chết! Đột tử!
Những Khánh Hòa, Vũ Đình Trọng, Thái Cẩm Hoàng,… báo tin đó trong đau đớn, bàng hoàng.
Trưa thứ sáu, 14 tháng 3, Vũ Ánh xác nhận với họ sẽ đến để cùng dùng cơm trưa, thảo luận về công việc của Sống Magazine như vẫn vậy mỗi tuần nhưng trễ khoảng 15 phút.
Tuy nhiên Vũ Ánh đã không đến, cũng chẳng gọi điện thoại giải thích lý do và dù nhiều người gọi, Vũ Ánh vẫn không nghe điện thoại.
Đó là một điều bất thường bởi Vũ Ánh luôn đúng giờ, đúng hẹn, luôn giữ lời đã hứa với người khác, tôn trọng họ, bất kể họ là ai, già hay trẻ…
Vũ Ánh có thể đã chết sau khi gửi cho tờ Người Việt bài viết “Hà Nội vẫn chưa đủ niềm tin cởi trói báo chí”. Tin tường thuật của tờ Người Việt về sự kiện Vũ Ánh qua đời cho biết, bài viết đó được gửi vào lúc 11 giờ 37 phút trưa thứ sáu, 14 tháng 3 đúng như Vũ Ánh đã hứa.
Giống như lúc sống, khi chết, Vũ Ánh cũng làm thân nhân, thân hữu và kể cả những người thù ghét mình sửng sốt!
50 năm cầm bút, Vũ Ánh chết khi vừa buông bút. Chẳng mấy người mà sống – chết, nghề – nghiệp lại gắn với nhau mật thiết đến vậy!
***
Phàm đã là người thì ai cũng mong được mọi người yêu thương, kính trọng.
Mong muốn đó không sai, cũng chẳng xấu song để được như vậy, đa số chọn sự “phải đạo” theo nghĩa, không phải là đúng với luân thường, đạo lý mà đơn giản chỉ là chiều lòng đám đông, dẫu đám đông cực đoan, thiếu lý trí, trong nhiều trường hợp, thậm chí còn vô luân.
Nhiều người cầm bút suốt đời làm dáng, uốn éo theo kiểu “phải đạo” như vậy. Họ vừa sợ đám đông mà họ không kính trọng, vừa thèm khát sự tán thưởng của đám đông đó.
Vũ Ánh chính trực vì dám trả giá để giữ “đạo” của một kẻ cầm bút chứ không viết cho “phải đạo”.
Để giữ “đạo” đó, Vũ Ánh bị biệt giam 6 năm trong 13 năm là tù nhân của chính quyền Cộng sản Việt Nam.
Rời khỏi Việt Nam, vẫn giữ “đạo” đó, Vũ Ánh bị nhiều người từng cùng chiến tuyến chụp mũ là “Việt gian”, bị mạ lỵ, công kích.
Bất kể thế nào thì với Vũ Ánh, Việt Nam Cộng Hòa – chính thể mà Vũ Ánh từng dấn thân phục vụ – ngoài hay, còn dở, cạnh tốt, có xấu.
Bất kể thế nào thì Vũ Ánh cũng vẫn nói với nhiều người từng cùng chiến tuyến với mình rằng, nhiều chuyện họ làm là coi không được, là chỉ phá chứ không xây, nói gì tới vun trồng cho mầm mống tự do của dân tộc, quê hương.
***
Vũ Ánh đã chết! Đột tử!
Tất nhiên ai rồi cũng chết!
Riêng với Vũ Ánh, trước khi chết, ông đã sống một cuộc đời đáng sống dù ít ai dám theo. Đó là bảo vệ những điều mà ông tin là đúng và sẵn sàng trả giá chứ không thoái bộ, không thỏa hiệp.
Ngồi nghĩ về Vũ Ánh, chợt nhớ “Hồ trường” mà Nguyễn Bá Trạc dịch hồi đầu thế kỷ trước:
“…Vỗ tay mà hát, nghiêng đầu mà hỏi, trời đất mang mang, ai là tri kỷ lại đây cùng ta cạn một hồ trường…”
…
“…Nào ai tỉnh, nào ai say, chí ta ta biết, lòng ta hay
Nam nhi sự nghiệp ở hồ thỉ, hà tất cùng sầu đối cỏ cây”.
“Kẻ sĩ”, “trượng phu” những tiêu chí một thời, tưởng đã xưa nhưng không phải là vô giá trị. Giữ được như thế, sống được như thế, thật khó lắm thay!
Nhà Báo Vũ Ánh và viên đạn cuối cùng của một Chiến Sĩ
Tác giả : lê giang trần/Sống Magazine
Buổi chiều trôi qua một cơn ngủ dã dượi. Vài hôm nay sao trong lòng có điều chi buồn buồn không rõ, khiến cho người ngợm rã rượi, giống như rơi vào trạng thái trầm cảm biếng cười biếng nói, lười chả muốn làm gì. Phone reo, của Sơn ròm layout ở Việt Herald, giọng Sơn hấp tấp cho biết, nghe chị Lưu (phụ trách quảng cáo của tuần báo Sống) báo tin là anh Vũ Ánh vừa đột ngột mất hôm nay. Đó là ngày 14 tháng 3, 2014. Tôi bàng hoàng, tê dại trước tin quá bất ngờ.
Nhớ lại, lúc mới gặp anh Vũ Ánh là ngày tôi đến hỏi việc layout ở tờ báo Viễn Đông khi còn của anh Nguyễn Đức Quang nhóm Du Ca, thời gian đã mười mấy năm trôi qua, trước khi tờ báo chuyển sang anh Tống Hoằng. Anh Nguyễn Đức Quang đã ra đi vào gần cuối tháng 3, 2011. Sau đó tôi vào làm layout ở nhật báo Người Việt thì anh Vũ Ánh cũng đang làm chủ bút ở tờ báo này. Thời gian lại trôi qua, tôi từ Texas sau 2 năm trở lại Little Saigon để làm layout cho tờ nhật báo Việt Herald do anh Đỗ Việt Anh chủ trương, lại gặp anh Vũ Ánh về hợp tác với tờ báo ở cương vị Chủ Bút. Rồi đến tuần báo Sống ra đời đến hiện nay, anh Vũ Ánh là người bỉnh bút chính, cung cấp cho tờ báo những bài viết quan trọng về chính trị, thời cuộc thế giới, hay liên quan đến quân đội VNCH, đến chế độ cộng sản đang nắm quyền cai trị nước Việt Nam.
Thời gian cùng làm việc chung qua báo chí đủ dài để anh em biết nhau và tiến đến quý mến, thân tình. Trong buổi ra mắt tập thơ “Trạm người quá bước” của tôi, ông đã dành cho tác giả những lời phát biểu đầy tình cảm thương mến khiến cho tôi thật cảm kích. Xin cảm tạ những tình thân, những tình bằng hữu, tình người chan hòa và chân tình bên đây đời lận đận của kiếp sống lưu vong, tha hương, mà gần như vô vọng trong kiếp sống của mình để mơ có một ngày trở lại quê hương khi không còn chủ nghĩa cộng sản áp đặt lên dân tộc, lên giống nòi Việt Nam.
Ông Vũ Ánh cũng mang thân phận lưu vong như những người tị nạn cộng sản khác, nhưng ông quyết liệt dùng ngòi bút của mình làm vũ khí để chống lại cái chủ nghĩa cộng sản vô nhân nói chung và hiện tại ở Việt Nam nói riêng. Với kinh nghiệm và tài năng của ông, từng là người trong giới truyền thông lâu đời thời Việt Nam Cộng Hòa (Ông tham gia hệ thống truyền thanh VNCH từ năm 1964, lúc ông 23 tuổi); cộng thêm 13 năm bị tù đày nghiệt ngã, mà phần nhiều bị giam biệt lập trong cát-xô vì tội làm báo “chui” mang tên Hợp Đoàn trong trại cải tạo. Ra tù năm 1988, ông phải bương chải nhiều nghề để kiếm sống và nuôi mẹ già tại Sài Gòn như đạp xích lô, xẻ gỗ tại xưởng mộc, dạy Anh văn cho người sắp đi định cư nước ngoài.
Năm 1992, ông sang Mỹ định cư tại tiểu bang Virginia theo diện H.O. Một năm sau, gia đình ông chuyển về California, và từ đây ông quay trở lại nghề báo, trở lại nghiệp dĩ của mình, để từ đó đến khi ông đột ngột ra đi, vẫn bền bĩ viết những bài viết nhận định hay giải trình về những vấn đề liên hệ đến thời cuộc thế giới và Việt Nam. Những bài viết của ông đã tạo nên uy tín, được độc giả trân trọng theo dõi, và thường là loại “bài phong”, nghĩa là bài viết đại diện cho chủ trương và quan điểm của tờ báo. Ông đã trở thành một tên tuổi lớn trong báo giới về lãnh vực này, không kém bậc thầy lão luyện Sơn Điền Nguyễn Viết Khánh, cũng đã ra đi vào tháng 8 năm 2012.
Tôi là người làm thơ, vốn không hảo đối với những vấn đề chính trị vì xem đó là chiến trường của lý trí, nói chung chỉ tạo nên nhức đầu chứ không làm cho tâm hồn thư dãn. Nhưng bản thân tôi cũng là người tị nạn cộng sản, tôi có cùng cộng nghiệp “lưu vong” với những ai không chấp nhận chủ nghĩa và chế độ cộng sản; ngoài ra, tôi cũng có biết bao là bạn bè từng là những người lính, những chiến sĩ trong quân đội VNCH khi miền Nam còn là một quốc gia tự do. Tôi không thể hoàn toàn không quan tâm đến thời cuộc của nước Việt. Trong báo giới, có một số người viết bỉnh bút mà mỗi khi tôi gặp bài viết của quý vị này, tôi đều đọc cẩn thận để thu nhận những ý tưởng mà vốn mình không thể nào có được như quý vị ấy. Đó là Sơn Điền Nguyễn Viết Khánh, Nguyễn Xuân Nghĩa, Vũ Ánh, Đỗ Quý Toàn, là những cây viết thường xuyên, trường kỳ, già dặn, không dùng ngôn ngữ nặng nề thô bạo, nên mang tính tri thức và trí thức, mở rộng tầm nhìn vấn đề một cách nghiêm chỉnh, sâu sắc, thú vị.
Anh Vũ Ánh luôn chủ trương một bài viết phải mang tính xác thực, cởi mở chứ không cố chấp theo chủ quan. Ông nói không nên coi thường mà khinh xuất đối với những con người cộng sản, chống cộng quá khích và cực đoan là một chiến thuật thất bại hoàn toàn. Ông chứng minh rồi lưu ý là chúng ta bước qua kỷ nguyên mới, không thể ấu trĩ.. v.v.. Đó là những lời ông nói mà tôi còn nhớ khi có dịp anh em ngồi với nhau tán phiếm. Không cần ông phải nói ra, những bài viết giá trị của ông đã đủ nói lên, và đó là tư cách của một người cầm bút chân chính. Đối với họ, “bút sa gà chết”, họ sử dụng chữ nghĩa rất cẩn trọng. Họ có tự hào nhưng không tự cao, con người họ trong đời sống thường nhật rất khiêm cung, hòa nhã với mọi người; vui khi được khen nhưng không bấn loạn khi bị dư luận chỉ trích, tấn công. Giống như một võ sư cao thủ, họ luôn bình tĩnh làm chủ sân si của lý trí. Những hình thức khiêu khích, đánh phá, đều vô dụng đối với họ. Đó là những gì tôi đã nhận thấy ở người anh Vũ Ánh, tạo cho tôi ngoài quý mến còn kính phục ông.
Không cần thiết phải dài dòng thêm những lời nói tốt về ông, với tôi, thực sự từ bây giờ, chúng ta đã vĩnh viễn mất thêm một nhà báo kỳ cựu có tài trong ngành truyền thông báo chí. Tháng Tư trước mặt là dịp chúng ta hồi tưởng lại những khoảnh khắc của lịch sử, miền Nam Việt Nam rơi vào tay của những con người Việt Nam quỷ quyệt dùng chủ nghĩa cộng sản làm chiêu bài, và họ đã may mắn chiếm trọn miền Nam nước Việt sau khi đồng minh của miền Nam tự do quyết định rút ra khỏi lãnh thổ mà trước đó nước Mỹ coi là một chiến tuyến ngăn chận hữu hiệu làn sóng đỏ cộng sản. Vì thế, chúng ta trở thành những người Việt tị nạn cộng sản sinh sống khắp nơi trên thế giới; chúng ta đã giữ gìn, dựng lên, và bảo vệ lá cờ vàng của một nước Việt tự do đến ngày hôm nay, vì đó chính là hồn thiêng sông núi của nước nhà, là lá cờ đại diện cho người dân Việt lưu vong ngoài thế giới.
Tinh thần chống cộng sản của người dân Việt không chỉ đơn thuần xảy ra ở hải ngoại, trong nước nhà cho đến hiện nay, quốc tế đều nhìn thấy sự tranh đấu đòi hỏi cho nhân quyền và tự do dân chủ của người dân ngày càng phát triển và hành động công khai hơn, rộng rãi hơn, thế hệ rường cột nhập cuộc, lớp người trẻ trung hơn, trí thức hơn và kiên trì dũng cảm. Trước khi ra đi, nhà báo Vũ Ánh cũng vừa gởi cho nhật báo Người Việt bài viết nhận định mang tựa đề “Hà Nội vẫn chưa đủ niềm tin cởi trói báo chí” vào lúc 11 giờ 37 phút sáng cùng ngày, theo lời chủ bút Phạm Phú Thiện Giao. Đây là bài viết cuối cùng của ông, là viên đạn cuối cùng bắn vào địch quân của người chiến sĩ trước khi ngừng hơi thở ở dương gian.
Nhà báo Vũ Ánh một đời tận tụy với nghiệp dĩ, vẫn là một chiến sĩ gan lì dùng ngòi bút làm vũ khí chiến đấu khi bị đưa vào tù cải tạo, vẫn tiếp tục là chiến sĩ dùng ngòi bút thay súng đạn khi sang xứ người sống đời tị nạn lưu vong, cho đến hơi thở cuối cùng, vẫn bắn viên đạn vào đảng cộng sản cầm quyền ở Hà Nội. Lòng dạ và ý chí của người chiến sĩ này thật đáng khâm phục, dù ông chỉ xem mình như một chiến sĩ vô danh, nhưng tôi thật sự kính trọng ông là một người chiến sĩ hữu danh hữu thực. Ông đã thực thi câu “danh dự & tổ quốc” là lời thề khắc ghi trên huy hiệu của sinh viên sĩ quan được đào tạo ra trường.
Để rồi một ngày nắng chan hòa giữa lúc mùa xuân đang sung mãn, bông hoa sau vườn nhà thắm tươi hương sắc, hiền thê ông đi làm, căn nhà vắng vẻ như một không gian tĩnh lặng yên bình, và trong không gian ngưng đọng ấy, ông lặng lẽ rời bỏ chốn nhân gian. Đó là sự ra đi mà nhà Phật gọi nôm na là “trở về ngôi nhà xưa”, trở về cõi vĩnh hằng, trở về nơi bao la của vũ trụ, trở về Tây phương cực lạc hay được đón về thiên đường của Thiên Chúa, là những ngôn từ tượng hình hiền hậu của người thân quyến và bằng hữu dành cho người quá cố. Sự ra đi của anh thật yên ắng, nhẹ nhàng, thanh thản, vô ngôn của một con người đã hoàn mãn cuộc nhân sinh.
Kính cẩn dâng lên anh một nén nhang đưa tiễn.
lê giang trần
(03152014, để tưởng nhớ người anh Vũ Ánh của anh chị em tuần báo Sống)
Vũ Ánh Một Tấm Gương
(Nén hương kính tiễn anh Vũ Ánh)
lê giang trần
Không dùng dao to búa lớn
đẽo gọt cho mình
một hình tượng
trang hoàng nơi đời sống lưu vong.
Anh sống yên lặng, hài hòa, tự trọng và nghiêm trang
dùng kinh nghiệm truyền thông kỳ cựu của mình
và 13 năm tù đày dưới ách cộng sản
nói lên tư duy của người chiến sĩ yêu nước
của những con người tranh đấu cho tự do
trải qua lịch sử nước nhà
nhận chân đâu là sự thật
thế nào là chủ nghĩa cộng sản
áp đặt lên dân tộc Việt Nam
một dân tộc tự hào
có bốn ngàn năm văn hiến.
Việt Nam chấm dứt chiến tranh
binh lửa vừa tàn, hòa bình vừa có
nhưng niềm vui dân tộc quá phù du.
Tù đày, đói khổ, sợ hãi… oán hận tận cùng…
Ôi! những con người cộng sản vô nhân tính!
Chưa có dân tộc nào phải tìm đường vượt thoát
lìa bỏ quê hương thảm thê đến thế
họ trở thành người tị nạn lưu vong.
Anh đã nhìn ra tất cả
chỉ còn lại một sức mạnh
là ngòi bút truyền đạt tư duy
gióng tiếng chuông ra ngoài thế giới.
Bằng tuyên ngôn nhân quyền
của con người sống tự do trên trái đất
hãy quan tâm đến dân tộc Việt Nam
dân tộc chúng tôi
đang sống dưới gông cùm cộng sản.
Anh đã sống như thế đến cuối đời.
Trước giờ đột ngột ra đi
vẫn nói lên tư duy của người cầm bút
bằng một bài nhận định trí tuệ
“Hà Nội vẫn chưa đủ niềm tin cởi trói báo chí”.
Chúng ta từ nay
những con người sống lưu vong vì cộng sản
đã vĩnh viễn mất anh
Vũ Ánh, một nhà báo tài ba
Một chiến sĩ kiên cường
Một con dân yêu nước
ưu tư và tranh đấu vững bền
cho mệnh hệ dân tộc giống nòi
tê liệt bởi nhà cầm quyền cộng sản.
Anh đã hiến trọn đời mình
thanh danh lưu hậu thế
lặng lẽ giã từ nhân gian
ra đi không bịn rịn
là khí tiết của người anh hùng
sống đội trời đạp đất
rồi tan vào hư không vô ngôn
nhẹ nhàng thanh thoát.
Ai là người kính quý, yêu thương anh
trong giọt nước mắt tiếc thương
là cả một đại dương nhân ái
tiễn một anh linh hào hùng
hoàn mãn kiếp nhân sinh.
lê giang trần
Little Saigon, 03152014
