Ảnh: Lưu Na
THU ĐẾN
Sáng sớm hôm nay trời hanh lạnh! Mùa thu lại trở về? Ngẩng nhìn trời, một mảnh trăng treo trong khoảng trời xanh thật nhạt. Buồn! Trở vào nhà, đến phòng mở You Tube nghe bài “Mùa thu chết” lời của Guillaume Apollinaire, với lời dịch tuyệt vời của Bùi Giáng, phổ nhạc bởi người nhạc sĩ tài hoa Phạm Duy và lời hát ngọt ngào của Lệ Thu.
Ta ngắt đi một cùm hoa Thạch thảo *
Em nhớ cho mùa thu đã chết rồi
Đôi chúng ta sẽ chẳng còn nhìn nhau nữa
Trên cõi đời này
Từ nay mãi mãi không thấy nhau! …
[Mùa Thu Chết ( Lệ Thu – Phạm Duy -thơ dịch Bùi Giáng )]
Mùa thu là một cụm từ ước lệ. Mùa thu là mùa thương nhớ, hồi tưởng của người ly hương vọng về cố quốc. Người xưa thường dùng mùa thu để tự vấn, tự soi rọi lại cuộc đời mình: Đã làm được gì và sẽ về đâu?
Lòng xao xuyến, tìm đọc lại thơ của người xưa, những bài về thu, để hồi tưởng quê hương.
BÀI THƠ THU CHÍ CỦA NGUYỄN DU
SƠ LƯỢC TIỂU SỬ NGUYỄN DU
Sinh: 3 tháng 1, 1766 Bích Câu, Thăng Long
Mất: 16 tháng 9, 1820 (54 tuổi) Huế
Bút danh: Tố Như, Thanh Hiên, Hồng Sơn lạp hộ, Nam Hải điếu đồ
Nguyễn Du đã để lại một di sản văn chương đồ sộ với những tác phẩm kiệt xuất, ở thể loại nào ông cũng đạt được sự hoàn thiện ở trình độ cổ điển.
Thơ chữ Hán: Nguyễn Du có 3 tập thơ: Thanh Hiên thi tập, Nam trung tạp ngâm, và Bắc hành tạp lục.
Thơ chữ Nôm: Nguyễn Du có hai kiệt tác Truyện Kiều (Đoạn trường tân thanh) gồm 3254 câu thơ lục bát và Văn tế thập loại chúng sinh gồm 184 câu viết theo thể song thất lục bát.
BÀI THƠ THU CHÍ
Đọc lại thơ chữ Hán của ngài Nguyễn Du, tôi sững sờ khi gặp bài THU CHÍ. Sao giống tâm trạng mình quá, vội vàng ghi ra đây và dịch thoát theo cảm nhận của mình để chia sẻ.
Xin được mến tặng các bạn sống vùng Hương Giang dịu hiền kinh thành HUẾ, và xin cho “nhận vơ” đây là dòng Hậu Giang cho đỡ nhớ thương!
THU CHÍ (nguyên tác)
Hương Giang nhất phiến nguyệt
Kim cổ hứa đa sầu
Vãng sự bi thanh trủng
Tân thu đáo bạch đầu
Hữu hình đồ dịch dịch
Vô bệnh cố câu câu
Hồi thủ Lam Giang phố
Nhàn tâm tạ bạch âu
(Nguyễn Du)
DỊCH THOÁT
THU ĐẾN
Huong Giang ngậm mảnh trăng gầy
Một dòng lệ ngọc. đong đầy cổ kim *
Mồ xanh. chạnh nhớ buốt tim
Mùa thu lại đến. bạc thêm mái đầu!
Có thân. phải khổ. phải sầu
Dẫu không bệnh. vẫn lưng đau khom vòng
Lam Giang bến cũ ngoảnh trông
Cố an lạc. biết phụ lòng cánh âu!
(Nguyên Lạc)
————————————————————
– Mồ xanh (thanh trũng) là mộ phần của tiền nhân tác giả Nguyễn Du.
– Lam Giang là quê hương Nguyễn Du.
– Bạch Âu là loài chim thiên di, đến mùa hẹn lại trở về.Từ “phụ lòng cánh âu” có nghĩa là lỗi hẹn về quê (Lam Giang).
(*) Xin giải thích về:”Một dòng lệ ngọc “: Đây là NL muốn sử dụng điển tích của cụ Nguyễn Du đã mượn của Lý Thương Ẩn trong truyện Kiều:
Thương hải nguyệt minh châu hữu lệ
Lam điền nhật noãn ngọc sinh yên
(Cẩm Sắt – Lý Thương Ẩn)
Dịch
Sáng trăng thương hải, châu hàm lệ
Nắng ấm lam điền, ngọc khói bay
(Dao Tran & lai quang nam)
Trong sao châu rõ duềnh quyên
Ấm sao hạt ngọc Lam Điền mới đông!
( Kiều 3203 – 3204 –Nguyễn Du )
@1. Câu “Thương hải nguyệt minh châu hữu lệ”. Ý thơ tưởng chừng như chỉ để tả cảnh: Mỗi lần một đầu sóng xô nhau trên mặt biển xanh dưới ánh trăng sáng, đâm bổ đầu xuống thì lập tức có muôn ngàn giọt nước sinh ra, nhận được ánh trăng, nó loé sáng lên. Tình đáp tình. Những hạt nước này nay được ánh trăng rọi vào viền cho nó thành mỗi giọt châu lệ.(1)
@2. Theo NL, tùy theo tâm trạng, bạn có thể đổi thành:
- Hương thủy “nguyệt minh châu hữu lệ”
- Hậu thuỷ “nguyệt minh châu hữu lệ”
LỜI KẾT
Tính nhân bản là một thuộc tính của thơ hay, nước nào cũng có, chỉ có trước hay sau thôi. Hãy trân trọng cái hay của tiền nhân, của đất nước!
Chúc một mùa thu an lạc!
Nguyên Lạc 8/2017
——————————————————————————————————————
Nguồn: Laiquangnam, Chim Việt Cành Nam, Art2all net, Thi Vien…
(1) Laiquangnam:
http://www.art2all.net/tho/laiquangnam/lqn_lythuongan_camsat_B.htm
(*) Bùi Giáng
Ông là nhà trí thức lớn, là giáo sư đại học, là học giả, dịch giả, là triết gia, là thi sỹ, là phù thuỷ ngôn ngữ, là kẻ lãng du thiên tài không màng thế sự….
Vĩnh Biệt
Ta đã hái nhành lá cây thạch thảo
Em nhớ cho mùa thu đã chết rồi
Chúng ta sẽ không tao phùng được nữa
Mộng trùng lai không có ở trên đời.
Hương thời gian mùi thạch thảo bốc hơi
Và nhớ nhé ta đợi chờ em đó…!
(Bùi Giáng dịch & Phạm Duy phổ thành bài Mùa Thu Chết)
Nguyên tác:
L’adieu
J’ai cueilli un brin de bruyere
L’automne est morte souviens-t’en
Nous ne nous verrons plus sur terre
Odeur du temps brin de bruyere
Et souviens-toi que je t’attends
(Appolinaire)
©T.Vấn 2017
