Mưa – Tranh: Thanh Châu
Sống mãi đến cái xuân thứ tám mươi không còn xanh nữa, tôi mới nhận ra đươc điều này. Ấy là, càng đi gần tới chỗ không muốn tới mà vẫn cứ phải tới, là cõi tử, chân không muốn bước thêm chút nào nữa, chỉ muốn đứng quay đầu nhìn lại. Mà quay đầu thì chẳng còn chuyện gì để nói ngoài chuyện ngày xưa.
Không phải ngày xưa chúng mình yêu nhau, mà là những ngày còn bé, có khi còn nhồng nhỗng cởi truồng tắm mưa.
Như chiều nay, sau những ngày nắng như có khói, bỗng dưng một cơn mưa không báo trước, lặng lẽ trút xuống. Mưa mà không có một chút gió, nên hạt mưa rơi theo chiều thẳng đứng (mượn tên một cuốn phim), hạt mưa dài có lẽ đồng đều nhau, căng từ trời cao xuống đất, lúc nào cũng song song, như sợi vải mắc trên khung cửi, một khung cửi khổng lồ, mà thợ dệt chính là thợ trời.
Cho nên phải nói là quá đẹp, đẹp ở ngoài trời và đẹp ở trong lòng. Tiếc là hạt mưa rơi thẳng trên mặt đường nhựa, bắn tung tóe, chứ không mưa như mưa trong lòng tôi ở quê nhà.
Sân nhà bằng đất, nên hạt mưa rơi xuống làm đất mềm ra, một lúc sau nổi bong bóng.
Trời mưa bong bóng bập bồng
Mẹ đi lấy chồng con ở với ai?!
Lúc nhỏ, chưa có nỗi sợ nào bằng sợ mẹ (lỡ dại!) bỏ con đi lấy chồng. Những chiếc bong bóng cứ hiện ra rồi vỡ toang như giọt nước mắt của con. Cũng có lúc, giống nước sôi vì con đang tức sôi máu khi nghĩ tới những người đàn ông dám cướp mẹ.
Chưa bao giờ mẹ có ý định đi lấy chồng dù khi cha mất, mẹ mới có 23 tuổi và con nhớ răng mẹ đen, tóc mẹ dài, da mẹ trắng, phải nói là còn trẻ và đẹp. Vậy mà tôi vẫn cứ sợ và ghét những người đàn ông không phải là cha tôi mà lại láng cháng muốn tôi kêu bằng cha. Bọn họ cứ thậm thò thậm thụt, đứng cửa trước chờ cửa sau, hỏi mua thứ này bán thứ nọ, có kẻ mon men cho món này tặng món kia định mua chuộc cái thằng nhỏ cứng đầu là tôi. Cái tiếng “dượng” thật dễ ghét và càng ghét hơn khi có thêm cái tiếng “ghẻ” dơ dáy kèm theo.
Mưa êm như thế này, mà mưa trên nhà lá mái, người nằm trong nhà chẳng hề hay biết. Chỉ có lũ trẻ, trong đó đầu têu là tôi cùng với bọn trẻ hàng xóm ùa ra tắm mưa.
Không gì thích bằng được tắm dưới một cơn mưa mùa hạ, mưa như có hàng ngàn cái vòi sen cùng mở một lúc, nước ngập đầy sân tha hồ mà lăn mà lộn. Có thêm tiếng sét càng vui hơn nữa, cả bọn đều nhảy dựng lên la hét rồi ù té chạy vào nhà.
Bọn con gái đương nhiên không dám tắm truồng, chỉ ngồi trên thềm thò cẳng xuống hứng nước từ giọt tranh hay hái lá thi nhau thả thuyền.
Những chiếc thuyền màu xanh tự bơi tự lái theo dòng nước, có lúc nhanh lúc chậm, cuối cùng ngập ngừng đôi chút rồi buông mình xuống một chỗ thấp hơn, xoay tít trước khi cuốn theo dòng nước chảy xiết đổ ra vườn. Lá đứa nào rơi xuống trước là thắng cuộc đua.
Mưa sẽ ngon hơn, ấm hơn nếu lúc ấy được mẹ hay bà dúi cho một củ khoai lang lùi trong bếp tro nóng. Và béo hơn nữa, thơm ngon hơn nữa, nếu được một cuốn bánh xèo!
Cái tiếng reo nức nở chào nhau của mỡ và bột khi gặp nhau trên khuôn nóng nghe mới tuyệt làm sao. Xèo! Hơn cả hai, hơn cả hế lô. Huế, đặt tên cho con gái tên người nào cũng lạ và đẹp, nhưng đặt tên cho món bánh bằng bột trộn tôm thịt rán mỡ heo là “khoái” nghe điệu đà mà không mấy hấp dẫn. Đọc theo giọng miền nam là “phái” nghe càng tệ hơn nữa, sao bằng “bánh xèo”, chưa ăn đã nghe nước miếng tươm ra đầy miệng rồi.
Mưa tạnh, cả sân vườn bỗng dậy mùi thơm của cây lá và hương nước mưa. Tôi nói hương nước mưa là nói thật chứ không phải làm văn chương. Vì sao à? Vì mặt sân đang nóng gặp nước mưa, hơi bốc lên ngùn ngụt, mùi của đất, của rơm rạ, có cả mùi hương của cau hương của bưởi thì gọi chung là hương nước mưa cho nó gọn.
Cùng lúc, nổi lên bản hòa âm của oàng ương, ếch nhái và dế mèn. Một bản hòa âm không có nhạc trưởng, mạnh đứa nào đứa nấy chơi, lộn tùng phèo nhưng mà vui, ồn ào một cách rất chi là dễ chịu.
Âm thanh ở quê nhà còn có tiếng võng đưa kẽo kẹt, tuy không ngọt ngào nhưng đong đưa nũng nịu dễ làm mình, dù không được ai đưa cũng muốn ngủ. Nghe kẽo kẹt bởi hai đầu dây nghiến vào gỗ như hai thân tre cọ vào nhau, chứ không phải sột soạt như những chiếc võng nilon núp dưới lùm cây ở các ngã ba sung sướng.
Buổi xế chiều nghe tiếng xay lúa rào rạo êm êm cũng rất dễ muốn ngủ, thì cứ ngủ đi, một lúc sau sẽ có tiếng chày giã gạo nện thình thịch vào cối gọi mình thức dậy.
Đến chiều là tiếng cơm sôi trong bếp, rồi mùi thơm của rau lang luộc, mùi cá kho hâm đi hâm lại vẫn cứ thấy ngon, và bữa cơm chiều của nhà nghèo được dọn ra trên chiếc nia đặt giữa sân, rồi tiếng nhai nhót nhép, tiếng húp rột rột, giữa những tiếng heo kêu ụt ịt, tiếng nghé ngọ của trâu bò về chuồng.
Tiếng cơm sôi quê mùa thế đấy cũng đã bước vào văn chương mà không cần phải qua hội nhà văn.
Giang hồ? ta chỉ giang hồ vặt
Nghe tiếng cơm sôi cũng nhớ nhà!
(Phạm Hữu Quang)*
Già, tai đã nghễnh ngãng nhưng sao tiếng gì của ngày xưa nghe cũng thật hay. Phải chăng vì trong cái nghe ấy còn có chút ngậm ngùi vì biết đâu chiều nay hay sáng mai, không bao giờ còn nghe được nữa.
Rồi mắt mờ, nhưng vẫn thấy được hàng cau đứng trước nhà như những “liền anh” hát quan họ đội dù đứng đón “liền chị”. Những hàng cau thẳng đuột, thanh mảnh, theo tôi là đẹp hơn cả những hàng tre hay hàng dừa. Thôn Vỹ Dạ nếu không có những hàng cau nắng mới lên, thì đã không có những vần thơ dễ thương của Hàn Mặc Tử. Và cau cũng đi vào văn học, rồi lau lách đìu hiu của Phan Huy Vịnh, rồi lá ngô đồng, vàng rơi, vàng rơi thu mênh mông của Bích Khê…
Bến cũ hay bến xưa với cô gái chèo đò, nhớ sao là nhớ. Rồi xe thổ mộ với tiếng nhạc ngựa nhỏ thưa tràng đạc tiếng còn vọng âm của Huy Cận. Và về mái nhà xưa trông như nấm nhà buồn, để nghe tiếng hú hồn mê oan, của Phạm Duy…
Ôi chao, ngày xưa với nhà xưa, làng xưa, bến xưa, người xưa, áo xưa…những âm “xưa” nghe như tiếng mưa thu thánh thót của Đặng Thế Phong, buồn và đẹp xiết bao!
Sợ rằng, nói thêm một âm xưa nào nữa sẽ phải khóc, nên tôi xin dừng lại.
Khuất Đẩu
*Phạm Hữu Quang
Giang hồ
Tàu đi qua phố, tàu qua phố
Phố lạ mà quen, ta giang hồ
Chẳng lẽ suốt ngày bên bếp vợ
Chẻ củi, trèo thang với… giặt đồ?
Giang hồ đâu bận lo tiền túi
Ngày đi ta chỉ có tay không,
Vợ con chẳng kịp chào xin lỗi
Mây trắng trời xa, trắng cả lòng…
Giang hồ ta ghé nhờ cơm bạn
Đũa lệch mâm suông cũng gọi tình
Gối trang sách cũ nằm nghĩ bụng
Cười xưa Dương Lễ với Lưu Bình.
Giang hồ có bữa ta ngồi quán
Quán vắng mà ta chẳng chịu về
Cô chủ giả đò nghiêng ghế trống
Đếm thấy thừa ra một gốc si.
Giang hồ mấy bận say như chết
Rượu sáng chưa lưa đã rượu chiều
Chí cốt cầm ra chai rượu cốt
Ừ. Thôi. Trời đất cứ liêu xiêu…
Giang hồ ta chẳng thay áo rách
Sá gì chải lược với soi gương
Sáng nay mới hiểu mình tóc bạc
Chợt tiếng trẻ thưa ở bên đường.
Giang hồ ba bữa buồn một bữa,
Thấy núi thành sông biển hoá rừng
Chân sẵn dép giầy, trời sẵn gió
Ngựa về. Ta đứng. Bụi mù tung…
Giang hồ tay nải cầm chưa chắc
Hình như ta mới khóc hôm qua
Giang hồ ta chỉ giang hồ vặt
Nghe tiếng cơm sôi cũng nhớ nhà.
©T.Vấn 2020
