“Dửng dừng dưng như bánh chưng ngày tết”.
Các cụ ta nói thế và có lẽ vào thời điểm cận Tết Nhâm Thìn 2012 tại Little Saigon, thủ đô của những người tỵ nạn CS thì có vẻ như thế thật. Tất cả các chợ nói tiếng Việt thì bánh chưng trưng bày la liệt, đủ hiệu đủ kiểu, nhiều giá khác nhau, trung bình từ 10$ đến 20$/1 chiếc, và hình như có cả “ bánh chưng made in XHCN”. Ngoài ra các nhà thờ, chùa cũng thi đua gói, nhà nhà các bà nội cũng gói sơ sơ vài chục cặp để tặng bà con bạn bè, một phong tục truyền thống rất dễ thương. Gia đình tôi 2 người mà có tới 4 cái bánh do bà con, bạn bè tặng, nhìn bánh xếp thẳng hàng trên bàn bên cạnh hộp mứt sen trông vui như Tết.
Ai nói “dửng dưng dưng như bánh chưng ngày tết” thì tôi không biết, nhưng ngồi ngắm bánh chưng xanh Xuân này khiến tôi nhớ đến bánh chưng Xuân xưa nên tôi yêu bánh chưng vô cùng, bánh chưng tôi thích còn bánh dầy thì..chê.
Xuân xưa ấy, 1977 ở trại Thác Bà, Hoàng Liên Sơn, chiều 29 tết, mỗi tù nhân được lãnh 1 cái bánh chưng vuông vức bằng bàn tay, mỗi người yêu bánh mỗi vẻ, yêu bánh chưng như yêu người tình, anh thì vồ vập, người nâng niu. Thăng Cụt (cụt 1 ngón tay) đã lâu ngày chưa thấy nó nên vừa cầm trong tay là chàng vội cởi dây..lột, xé, bóc…, ngấu nghiến rồi liếm môi, hắn cúi xuống nhặt miếng lá chuối lên xem còn hột nếp nào dính lại trong miếng lá chuối không. Chẳng còn gì, Thăng Cụt quay sang thấy cái bánh của tôi còn nguyên, hắn chép miệng than:
_ Tiếc quá, giá đừng ăn thì còn y nguyên như thế kia. Tiếc quá!
Đúng rồi, để dành thì còn, nhìn cái bánh, ăn bằng mắt vững bụng hơn, yên tâm hơn vì lúc nào mình cũng có lương thực dự trữ, tôi dự trù sẽ giữ cái bánh này thật lâu để được no 3 ngày tết.
Đêm đó, tôi cứ loay hoay suy tính không biết cất cái bánh ở đâu cho an toàn, chỗ nào cũng thấy mất “an ninh” có thể bị chuột moi, gối đầu giường thì bánh xẹp mất, cuối cùng, nơi an toàn là ôm bánh vào bụng cho ấm lỏng.
Mới sáng sớm, ngồi chờ xuất chuồng, Thăng khều nhẹ tôi, đưa cái áo len:
_ Ông đổi cho tôi .. nửa cái bánh đi.
Mùa Đông lạnh tái người mà mang cái áo len đổi lấy nửa cái bánh thì liều thật! Đồng ý đổi thì tàn nhẫn quá, mà không đổi thì có vẻ hành hạ người bạn tù nằm bên cạnh. Mỡ để miệng mèo, cám treo heo nhịn đói, trước sau gì cũng hết, tôi quyết định không đánh lừa mình nữa nên bảo Thăng:
_ Mặc áo vào, trời lạnh lắm, tôi không đổi nhưng mời bạn ăn tết với tôi, biếu bạn ¼ cái bánh.
Ăn xong rồi chúng tôi cùng đói như nhau.
Vẫn chuyện cái bánh chưng ở trại Nghĩa Lộ, Hoàng Liên Sơn, MVT kể rằng anh Trọng, người bạn tù kiệt sức nằm cả tuần nay rồi không ăn nổi một chén cháo nhưng vẫn thì thào nói:
_ “Còn vài ngày nữa mình được ăn bánh chưng, tôi mong mỏi từng ngày để được ăn bánh chưng vì thèm quá”.
Ngày hôm sau anh hoàn toàn không ăn một chút cháo nào và sức khoẻ kiệt quệ, hơi thở nặng nhọc, nhưng anh vẫn thều thào nói:
_ “Ngày mai được phát bánh chưng rồi, để ngày mai ăn một bữa bánh chưng cho đã thèm”
Chiều ngày hôm sau trại phát bánh chưng cho tù nhân nhưng anh Trọng đã xuôi tay trước khi được nhận chiếc bánh mà anh hằng ao ước. Ngày đó là ngày cuối tháng chạp, và ngày hôm sau là ngày mùng một Tết năm 1977.
Anh em cũng lo ma chay cho anh, đem cái bánh chưng cúng và được thầy Bối, tuyên úy Phật Giáo lo liệu. Nhưng trong khi mọi người đang bận rộn thì một anh nào đó lấy mất cái bánh chưng đang cúng vong linh anh Trọng! Khi anh em phát giác ra, thì anh ta đã ăn xong.
Tất cả anh em làm thinh, mỗi người trầm ngâm suy nghĩ không nói một lời. Tất cả mọi người đều hiểu ngầm trong hoàn cảnh quá đói khổ thì nên thông cảm cho người không còn kiểm soát được mình mà đã phải nhẫn tâm làm một việc mà không bao giờ làm trong điều kiện bình thường. Thầy Bối đang cúng kiến cho anh Trọng thì bộ đội vào buồng bảo phải dẹp. Anh em đâu biết làm sao, đành quấn xác anh cùng đồ vật của anh bằng cái poncho, và khiêng ra vườn rau theo lệnh bọn bộ đội, để sáng mai giải quyết.
Hôm nay, tết này, vì một chuyện chẳng đặng đừng mà tôi phải nhắc lại cái chuyện “dửng dừng dưng này”, vì sáng nay một bà bạn ngũ tuần ghé rủ nhà tôi đi xốp-ping, thấy trên bàn có 4 cái bánh, bà lắc đầu:
_ “Khiếp, trông thấy mà phát ớn, đúng là dửng dừng dưng như bánh chưng ngày tết, em có mấy cái họ cho, không ăn đến để mốc meo, mốc thếch ra”.
Bà bạn ngày xưa cũng dân cày như chúng tôi, nay gặp vận may trên đất tỵ nạn, có con làm tổng thống nên thuộc giới thượng lưu.. ,lúc nào cũng than: “hôm nay ăn đồ gì nhẩy” và bữa nay bà bỉu môi khi thấy bánh chưng tôi trưng trên bàn.
Phát ngôn như bà thì “bánh” của bà mốc meo, mốc thếch ra là phải rồi.
Phila Tô
©T.Vấn 2011
