T.Vấn

& Bạn Hữu

Văn Học và Đời Sống

T.Vấn: Những tình khúc một thời nhiễu nhương

Lời Tựa Tuyển Tập Nhạc “Mười Lăm Tình Khúc- Chiến Mã Ca” của Nhạc sĩ Trần Lê Việt

clip_image001

Chiến Mã -Tranh củaTrần Thanh Châu

Ngựa về gục khóc Trường Giang lạnh

   Gươm súng đưa chàng theo núi sông

Chiến tranh, thời nào cũng có. Nhưng trong thời đại của chúng tôi, nó được gắn liền với hình ảnh bi tráng nhất mà trí tưởng tượng của loài người có được. Chúng tôi, một thế hệ tuổi trẻ Việt Nam, sinh ra, lớn lên và trưởng thành trong và bởi chiến tranh. Vết chàm bi tráng ấy, cùng với vận nước nổi trôi, đã ám ảnh chúng tôi suốt một thời tuổi trẻ. . .

Những buổi đến lớp học, thấy mỗi ngày một đứa lặng lẽ biến mất. Chúng nó – tình nguyện hay bị bắt buộc – theo nhau đi vào cuộc chiến. Những buổi chiều Sài Gòn chợt mưa chợt nắng chia tay người yêu mà không biết chắc rằng lần hẹn tới có còn đến với nhau được nữa hay không. Những đêm dài chiến địa, nốc chai rượu đế cay xè, căng mắt mệt mỏi nhìn vào khoảng tối hư không  chờ đợi những kẻ thù không một lần biết mặt. Những giọt nước mắt quệt vội cho người bạn vừa nằm xuống đâu đó trên một vùng đất  xa lạ bỗng chốc trở nên quen thuộc với người thành phố . . .

Và khi tiếng súng không còn nổ trên những mảnh ruộng khô cằn, trong những làng mạc phố xá đìu hiu, thì chúng tôi – những kẻ chẳng may sống sót – tiếp tục phí phạm tuổi trẻ của mình trong những nhà tù tiền sử trải dài trên khắp miền đất nước. Trong những năm tháng tủi nhục, qua thân phận nửa thú nửa người,  chúng tôi đau xót hiểu được hơn ai hết, cái cảm thức lưu đày ngay trên chính quê hương của mình, miền quê hương mà chúng tôi đã góp một phần đời – mà bạn bè chúng tôi, có những đứa đã góp cả cuộc đời – để chiến đấu  bảo vệ. Rồi sau đó là những năm tháng vất vả long đong với miếng cơm manh áo, và những chuyến tìm đường vượt biên thất bại sau khi được thả ra khỏi nhà tù nhỏ để bước vào một nhà tù khác rộng lớn hơn. Một lần nữa, chúng tôi bị bắt buộc làm người ăn nhờ ở đậu, người tạm trú ngay trong căn nhà chúng tôi được sinh ra, trong thành phố chúng tôi lớn lên, trên quê hương chúng tôi đã đổ máu gìn giữ.

Cuối cùng là cuộc lưu vong tự nguyện. Chúng tôi hân hoan rời bỏ địa ngục – quê nhà chúng tôi năm ấy – để bước vào một cuộc đời mới. Nơi đây, hình như chúng tôi có tất cả, chỉ thiếu tuổi trẻ  và những khát vọng đội đá vá trời đã từng sôi sục trong buồng ngực chúng tôi năm xưa, dù là trong những ngày tháng tù đày. Và thế là lại bắt đầu cho những ngày tháng dằn vặt mới. Chúng tôi chưa đủ già để chỉ sống với quá khứ và chờ ngày về với đất  (khách), nhưng chúng tôi cũng không còn đủ trẻ để có thể hăm hở bước về phía trước mong khâu vá những đổ vỡ. Vở BI KỊCH THỜI ĐẠI  đang ở cao độ của xung đột kịch tính. Để diễn tả toàn bộ tính chất thời đại của vở kịch bi tráng này, đã có nhiều người – ngoài cuộc cũng như trong cuộc – sử dụng nhiều phương tiện văn học nghệ thuật khác nhau như văn, thơ, hồi ký, biên khảo, âm nhạc. Trong số này, âm nhạc – do khả năng truyền đạt rộng rãi và dễ dàng – đã được chú ý nhất, tuy số tác phẩm không nhiều .

. . . Và tôi có trong tay, tập CHIẾN MÃ CA  của Trần Lê Việt, gồm 15 bài hát mà Tác giả muốn được gọi là những tình khúc ,theo cái nghĩa không thông thường và nguyên thủy của tên gọi – nỗi lòng của con người được diễn đạt bằng sự hòa hợp của âm thanh và ngôn ngữ. 15 Tình khúc này được thai nghén, sinh đẻ và nuôi dưỡng trong suốt chiều dài hơn  một phần tư thế kỷ của cơn lốc lịch sử – bị cuốn trong cơn lốc ấy là tác giả và bạn bè – với khoảng không gian cũng rộng không kém – từ miền đất lưu đày quê nhà đến lưu vong quê hương của người – Là người trong cuộc – trong thời buổi điêu linh ấy ai mà không phải là người trong cuộc – Trần Lê Việt đã nói lên, cho chính mình và cho bạn bè, những nỗi lòng bi thiết nhất về quê hương, về thân phận, về tình yêu và về bè bạn. Từng ấy hệ lụy, trên bối cảnh có một không hai trong lịch sử hiện đại , tưởng phải tốn thật nhiều giấy mực mới có thể ghi lại trọn vẹn được. Nhưng chúng tôi – những người lính năm xưa mang cùng số phận nghiệt ngã như tác giả – hình như  đã thấy lại được chính mình  trong những bài hát ấy. Có những bài, khi hát lên, quá khứ đau thương của chúng tôi từ nhiều năm về trước như sống lại . Vì chúng đã từng được cất lên trong những nhà tù khổng lồ từ Bắc vào Nam, trên những chuyến xe chuyển tù xếp cá hộp với từng cổ tay gầy giơ xương bị còng chung một cái còng số 8. Có những bài hát về thân phận tuổi trẻ chúng tôi cùng những ước mơ tình yêu ngày mới lớn bị thui chột vì chiến tranh, vì tù đày. Có những bài hát về nỗi cô đơn của chúng tôi những ngày lưu vong quê người, thèm được ngồi bên bạn bè để nhắc chuyện người chuyện đời thương đau, để cùng nhìn về đại dương, ta thấy bóng quê nhà ở đó. Chúng tôi gậm nhấm những vết thương chưa thành sẹo ấy trong cân não mình qua âm vang những bài hát của quá khứ , của hiện tại , để tự nhủ lòng rằng trái tim già nua này đây chưa hẳn đã nguội lạnh , vì nó vẫn còn biết đau đớn, biết khao khát, biết nói lời yêu thương với cuộc đời . . .

Trong ý nghĩa đó, CHIẾN MÃ CA   là chứng từ  sống về một thời đại nhiễu nhương, là kinh cầu hồn cho một thế hệ tuổi trẻ Việt Nam tội nghiệp . . .

T. Vấn

(Trích  Về một thời bi tráng)

© T.Vấn 2006

Bài Mới Nhất
Search