T.Vấn

& Bạn Hữu

Văn Học và Đời Sống

T.Vấn: Giải Nobel về văn chương năm 2014

clip_image002

 

Hôm nay, 9 tháng 10 năm 2014, Nhà văn Patrick Modiano đã trở thành người Pháp thứ 15 (trong tổng số 111 nhà văn đọat giải trên tòan thế giới) được vinh dự nhận giải thưởng Nobel về văn chương. Hàn Lâm Viện Thụy Điển đã làm ngạc nhiên không chỉ giới am hiểu văn học ở những khu vực nói tiếng Anh, mà còn cả chính người nhận giải, khi công bố kết quả bình chọn giải Nobel về văn chương năm nay.

Khi được tin mình nhận giải, nhà văn người Pháp gốc Ý-Dothái-Bỉ đang đi dạo trong công viên tình tứ Luxemburg, thủ đô Paris của Pháp. Cú điện thọai báo tin của cô con gái đã làm ông thực sự bất ngờ. Với sự chóang ngợp, ông tiếp tục cuộc đi dạo hàng ngày của mình mà có cảm tưởng như giải thưởng cao quý ấy là dành cho một bản sao Patrick Modiano khác.

Theo Hàn Lâm Viện Thụy Điển, giải Nobel về văn chương dành cho nhà văn Pháp Patrick Modiano, vì nhà văn “thể hiện thứ nghệ thuật hồi ức mà qua đó, ông đã gợi lên được cảm thức về những số phận con người vượt trên sự nhận biết thông thường, cũng như lột trần thế giới như nó đã xẩy ra trong đời thật dưới sự chiếm đóng của Đức Quốc Xã”.

Ở khía cạnh này, Peter Englund, viên thư ký thường trực của Hội Đồng Giải Nobel, đã so sánh Patrick Modiano với nhà văn người Pháp Marcel Proust (1871-1922 – tác giả “ Đi tìm thời gian đã mất “ – In search of lost time) và gọi Modiano là “Marcel Proust của thời đại chúng ta”.

Patrick Modiano được biết đến nhiều nhất ở những khu vực nói tiếng Pháp, nhưng lại hầu như mờ nhạt ở những khu vực nói tiếng Anh. Tất nhiên trong đó có độc giả Mỹ, Anh và có thể bao gồm cả Việt Nam. Để lý giải cho sự kiện này, giới phê bình văn học cho rằng những tác phẩm của Modiano hầu hết được viết bằng tiếng Pháp, với văn phong thiên về vẻ đẹp mờ ảo của thơ, nên rất khó được chuyển sang ngôn ngữ khác, hầu như mọi cố gắng chuyển dịch tác phẩm của ông sang tiếng Anh đều bị “lost in translation”.

Sự nghiệp văn học của Patrick Modiano gồm khỏang chừng hơn 40 tác phẩm, với tác phẩm quan trọng nhất phải kể La place de l’étoile (1968) được giới phê bình đánh giá rất cao nhưng rất ít được biết đến trên thế giới. Một số tác phẩm khác của Modiano được dịch sang tiếng Anh, Tây Ban Nha, Đức, Thụy Điển v..v.. (dường như theo sự hiểu bíêt của kẻ viết bài này thì chưa có tác phẩm nào của Modiano được dịch sang tiếng Việt, nhưng rồi đây giới buôn sách ở Việt Nam hẳn sẽ ra đơn đặt hàng như đã từng làm vào mỗi mùa giải thưởng Nobel văn chương hàng năm). Trong số các tác phẩm được dịch sang tiếng Anh, thì quyển Missing Person (1980) – đoạt giải thưởng uy tín Goncour của Pháp năm 1978 – được nhiều người biết đến nhất. Tác phẩm nói về một viên thám tử bị mất trí nhớ và nỗ lực của ông ta nhằm khôi phục lại con người đã mất của mình.

Cái tên Patrick Modiano tuy xa lạ với độc giả Việt Nam (kể cả những người Việt Nam sinh sống tại Mỹ, Anh, Canada, Đức), nhưng việc trao giải Nobel về Văn chương năm nay cho ông không gây ngạc nhiên lớn lắm ở những phần còn lại của thế giới, mặc dù người ta mong đợi một sự đột phá trong việc chọn người nhận giải thưởng của Ủy ban tuyển chọn. Trong danh sách tiên đóan ở tuần lễ cuối cùng trước ngày trao giải, tên Modiano đứng thứ tư trong số 10 nhà văn trên thế giới có thể được nhận giải. Người đứng đầu danh sách là nhà văn người Kenya Ngugi wa Thiong’o.

Cứ mỗi năm, vào mùa trao giải thưởng cao quý Nobel về văn chương, giới thưởng ngọan văn học lại dấy lên dư luận về “sự không cân đối” ở lãnh vực phái tính, chủng tộc trong số 111 nhà văn nhận giải, với đa số thuộc về châu Âu, da trắng và Nam giới, mặc dù giải thưởng năm ngóai (2013) thuộc về một người phụ nữ (nhà văn người Canada Alice Munro).

Để trả lời cho dư luận này, Peter Englund, viên thư ký thường trực của Hội Đồng Giải Nobel,đã nói “Tất nhiên không ai chối cãi Patrick Modiano là người châu Âu, da trắng và là Nam giới, nhưng ông cũng là tác giả của những tác phẩm văn chương kiệt xuất. Chúng tôi không chọn người trao giải dựa trên những con số được định sẵn, mà chỉ muốn gỉai thưởng phải vào tay những nhà văn xuât chúng mà không hề bận tâm đến việc phân chia sao cho cân đối giữa các châu lục hay phái tính.”

Hàng năm, một ủy ban bao gồm 18 khuôn mặt họat động văn chương lỗi lạc của Thụy Điển làm công việc chọn người nhận giải. Năm nay, 2014, có 210 nhà văn được đề cử, trong số đó 36 nhà văn có tên được đề cử lần đầu tiên.

Patrick Modiano sẽ đến thủ đô Stockholm của Thụy Điển để nhận giải vào ngày 10 tháng 12 năm 2014, ngày kỷ niệm cha đẻ của giải Nobel Alfred Nobel qua đời năm 1896.

Hy vọng, độc giả Việt Nam sẽ được dịp làm quen (lại) với văn chương Pháp (nói chung) và Patrick Modiano (nói riêng) nhân sự kiện văn chương đáng chú ý nhất trong năm đang được giới văn học bàn tán và đưa tin.

T.Vấn

Ngày 9 tháng 10 năm 2014

 

 

©T.Vấn 2014

Bài Mới Nhất
Search